Επικαιροποιούμενα Κοσμολογικά Πρότυπα της Φιλοσοφίας των Προσωκρατικών
%25CE%25A0%25CF%2581%25CE%25BF%25CF%2583%25CF%2589%25CE%25BA%25CF%2581%25CE%25B1%25CF%2584%25CE%25B9%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AF+%25CE%25A6%25CE%25B9%25CE%25BB%25CE%25BF%25CF%2583%25CE%25BF%25CF%2586%25CE%25BF%25CE%25B9
της δρος Φιλοσοφίας Ε.Κ.Παν/μίου Αθηνών Κωνσταντίνας  Παλαμιώτου - Θωμαΐδου

Η αναζήτηση της προέλευσης του κόσμου και η ερευνητική διείσδυση στη θεμελιώδη δομή του - κεντρικό ζητούμενο της προσωκρατικής διανόησης, γοητεύει σήμερα τόσο ως μία αρχαιολογία της φιλοσοφικής διανόησης όσο και ως μία επικαιροποιούμενη στροφή προς τον διεπιστημονικό-ολιστικό τρόπο διαπραγμάτευσης των θεωρητικών προβλημάτων μακριά από τους σκοπέλους του ανταγωνισμού και της αναλυτικής μεθόδου.

Τους τρεις τελευταίους αιώνες, η δυτική επιστημονική διανόηση είχε ως βασικό χαρακτηριστικό της την ανάλυση. Ωστόσο υπάρχουν ζητήματα, τα οποία κυρίως αφορούν σε κοσμολογικής ή οντολογικής τάξης διερευνήσεις, εξεταζόμενα, σήμερα πλέον, με κατάλληλη διάταξη όλων των μερών που τα απαρτίζουν.

Η σύγχρονη θεωρία για τα συστήματα πολυπλοκότητας απαντά σε αιτήματα αιώνων με έναν τρόπο, που προσεγγίζει - κυρίως λόγω του διεπιστημονικού χαρακτήρα του, σε πολλά σημεία τις προσωκρατικές κοσμολογικές παρατηρήσεις. 

Λόγου χάρη, στο κεντρικό ερώτημα: "Τι είναι ζωή;" η προτεινόμενη απάντηση πως πρόκειται για μια διάταξη ατόμων της ύλης, κατάλληλη - δηλαδή με πολύπλοκο τρόπο, βρίσκεται σε συνάφεια προς τον υλοζωισμό των Μιλησίων. 

Ο David Bohm, στο έργο του "Ολότητα και συνεπαγόμενη τάξη", κρίνοντας πως υπάρχουν ορισμένα προβλήματα, που έχουν χαρακτήρα συνθετικό, αναπτύσσει μία ολιστική φυσική, όπου σημειώνει σχετικώς με το περί ζωής ερώτημα: "Από μια άποψη μπορεί να θεωρηθεί ότι η ζωή ανήκει σε μια ολότητα". Δύο είναι οι παράμετροι που διακρίνουν τα έμβια συστήματα, για τη σύγχρονη επιστήμη: η πολυπλοκότητα και η οργάνωση, στοιχεία που ερεύνησαν οι Προσωκρατικοί.

Aν και ο Ο. Gigon δέχεται ότι η φιλοσοφία αρχίζει με τον Ησίοδο, εμείς συμφωνώντας με την άποψη των Zeller, Guthrie, Barnes, δεν θα συμπεριλάβουμε στην εισήγησή μας την πρώιμη αρχαϊκή διανόηση των Ορφικών, του Ησιόδου, του Ομήρου και του Φερεκύδη, που απηχούν μυθικές προσεγγίσεις ούτε τα εμπειρικής προέλευσης και πρακτικής σκοπιμότητας επιτεύγματα των επτά σοφών. Οι Προσωκρατικοί πρώτοι, ασχολήθηκαν ως φιλόσοφοι ερευνητές με τις "αρχές των όντων", τις θεώρησαν υλοζωικές και μάλιστα επεσήμαναν ότι εκείνο από το οποίο κατά πρώτον ένα πράγμα λαμβάνει ύπαρξη, αυτό από το οποίο όλα τα όντα προέρχονται, η ουσία η οποία υπόκειται, ασχέτως της μεταβολής των γνωρισμάτων της, είναι η αρχή και το στοιχείο όλων των όντων. Ως τέτοιο ουσιώδες στοιχείο ζωής, μεταβλητό και κοινό σε όλα τα όντα, ο πρώτος των Μιλησίων, ο Θαλής, θεώρησε το νερό. Κατά την δοξογραφική παράδοση, μαθητής του Θαλή ήταν ο Αναξίμανδρος. Κατά τον Αναξίμανδρο ο κόσμος είναι γεωκεντρικός και ομόκεντρες αλλεπάλληλες σφαίρες διάτρητες από οπές επιτρέπουν την διέλευση του φωτός - ασθενούς ή ισχυρού πύρινου, που εμείς το αντιλαμβανόμαστε ως φως των αστέρων, της σελήνης και του ηλίου. Στο μοναδικό διασωθέν από τον Σιμπλίκιο απόσπασμα του έργου "Περί φύσεως" του Αναξίμανδρου (Φυσικών δόξαι, 24,31), οι αποδιδόμενες σε αυτόν απόψεις είναι ότι θέτει ως αρχή των πάντων - ως περιβάλλον και κινητήρια δύναμη - το άπειρο, ως μία, χωρίς πέρας, χωροχρονική υλοζωική μάζα, ομογενή υποδομή, φυσική και μεταφυσική βάση των πάντων.

Από αυτό το απροσδιόριστο άπειρο ο μαθητής του Αναξίμανδρου, Αναξιμένης, οδηγήθηκε στη σύλληψη της έννοιας του άπειρου αέρα από τον οποίο δια της πύκνωσης και της μάνωσης προέρχονται τα πάντα. Τα σύμπαντα του Αναξιμένη είναι άπειρα προεκτείνοντας κατ' αυτό τη διδασκαλία του Αναξίμανδρου για άπειρους κόσμους. Μία επίσης σημαντική παρατήρηση είναι ότι το σύμπαν, κατά τον Αναξίμανδρο, είναι θνητό και οι κόσμοι που το αποτελούν υπόκεινται σε φθορά. Υφίστανται δηλαδή το τίμημα της ύβρης ευρισκόμενοι υπό την εξουσία της δίκης. Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η άποψή του για τον όρο ψυχή ως προερχόμενο εκ του ψύχω, ως πνεύμα, δηλαδή αέρας.

Ο Αναξιμένης επίσης, επεκτείνοντας την παρατήρησή του για την ανθρώπινη ψυχή, στον κόσμο, αντιλήφθηκε αυτόν ως έμψυχο, του οποίου η κανονικότητα οφείλεται στον έμψυχο, άπειρο αέρα που περιβάλλει, ρυθμίζει και κυβερνά τον κόσμο. Πρόκειται για τρεις καθαρώς υλοζωικές τοποθετήσεις επί της κοσμολογίας. Άλλωστε οι Προσωκρατικοί διερεύνησαν τα βασικά κοσμολογικά ερωτήματα, τα οποία και σήμερα απαιτούν νέες απαντήσεις - κυρίως από τις φυσικές επιστήμες, και τα οποία υπόκεινται του ενός - ουσιαστικού για τη σχεδίαση, εκ μέρους των φυσικών, κοσμολογικών προτύπων, αρχικού ερωτήματος: το αν κάποια χρονική στιγμή το σύμπαν δημιουργήθηκε. 
Τα επί μέρους κοσμολογικά ερωτήματα συνοψίζονται σε τέσσερα:

  • Ποιας υφής είναι η οργάνωση του σύμπαντος; 
  • Πώς προέκυψε το σύμπαν; 
  • Από τι αποτελείται το σύμπαν; 
  • Γιατί και πώς λειτουργούν οι φυσικοί νόμοι; 
Όπως άλλωστε έχει διατυπωθεί: "επιστήμη είναι ο ελληνικός τρόπος συλλογισμού πάνω στον κόσμο". Η νεοκαντιανή επίσης άποψη του Rickert, νωρίς ήδη κατέδειξε πως όσο είναι αληθές ότι η σύγχρονη φιλοσοφία πρέπει να κινείται παράλληλα προς τις ανακαλύψεις της φυσικής, άλλο τόσο είναι αληθές και το ότι κάθε φυσικής προηγείται η φιλοσοφική σύλληψη μιας κάθε φορά νέας ή ανανεούμενης "υπόθεσης εργασίας". 

Ο ίδιος ο Max Plank υπερθεματίζει άλλωστε: "Δεν υπάρχει φυσική χωρίς κάποια δόση μεταφυσικής." Ενδεικτικές είναι εν προκειμένω οι ερωτήσεις του R. Omnes: "Ο ιερός Αυγουστίνος έθετε ήδη το ερώτημα, τι να απαντήσουμε σε εκείνους, που ρωτούν τι έκανε ο Θεός πριν από τη δημιουργία; Τι θα απαντήσουμε σε εκείνους που ρωτούν τι ήταν το σύμπαν πριν από το χρόνο μηδέν; Ήταν άπειρα συνεσταλμένο προ του να διασταλεί; Δε γνωρίζουμε τίποτα. Πράγματι, καθώς τίποτα από εκείνο, που ίσως προηγήθηκε από το χρόνο μηδέν, δεν μπόρεσε να αντέξει στις συνθήκες αυτής της περιόδου, δεν θα μπορέσουμε ίσως να μάθουμε ποτέ τίποτα".

Σήμερα η επικρατούσα σχολή της κοσμολογίας είναι εκείνη που υποστηρίζει ότι πριν από δισεκατομμύρια χρόνια συνέβη μια έκρηξη μιας σημειακής ιδιομορφίας με άπειρη ύλη, που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του σύμπαντος. Υπάρχουν όμως και αντιρρήσεις για την εκδοχή αυτή. Όπως η θέση πως έχουμε να κάνουμε με τη γενίκευση ενός μερικού πιθανώς φαινομένου - διαστολή, τάξης κοσμολογικής - προκειμένου για το προσιτό σε εμάς μέρος του σύμπαντος, επί ολόκληρου του σύμπαντος. Αντιλαμβανόμαστε πως πλέον έχουμε να κάνουμε με "φιλοσοφικά προαπαιτούμενα". 

Mετά την καταστροφή της Μιλήτου από τους Πέρσες το 499π.Χ., στα νέα κέντρα φιλοσοφικής αναζήτησης παρατηρήθηκε η ενδιαφέρουσα μεθοδολογική στροφή από την εμπειρική θεμελίωση και τεκμηρίωση των Μιλησίων επί της αρχικής ουσίας των όντων, ως πυρήνα της κοσμολογίας - στης οποίας την περιφέρεια κινούνται και πρότυπα κοσμοειδώλων βεβαίως, σε άλλου είδους προβλήματα - όπως: η αλλαγή του όντος και μη όντος, η ηρεμία και η κίνηση, η γένεση και η φθορά, η πρώτη κινητήρια αιτία, των οντολόγων του "είναι" αλλά και των υποστηρικτών του δυναμικού "γίγνεσθαι".

Στον Ξενοφάνη για παράδειγμα ανιχνεύουμε αρχικά την άποψη ότι ο κόσμος ως ολότης - σύμπαν, είναι αγέννητος, ωστόσο υφίσταται στο πλαίσιο της προσιτής σε εμάς λειτουργίας του η διαδικασία γενέσεως και φθοράς. Επίσης ο ίδιος θεώρησε ως αρχή του κόσμου μας - ενός από τους άπειρους κόσμους του Αναξίμανδρου, τη διαρκώς επεκτεινόμενη προς το άπειρο γη. Ο Ξενοφάνης θεωρεί πως τα πάντα είναι εν, που ως δυνατός θεός μένει ακίνητος και απόλυτα ισορροπημένος στο κέντρο του κόσμου, αλλά οι μεταλλαγές όλων των πραγμάτων προέρχονται από την αφετηρία κάθε γενέσεως και το τέρμα κάθε φθοράς, τη γη. Τα σύγχρονα κοσμολογικά πρότυπα της φυσικής, έχοντας ως αντικείμενό τους ένα "οριακό πεδίο", όπου τα παρατηρησιακά δεδομένα είναι είτε ανύπαρκτα είτε ελάχιστα, επιχειρούν μια θεωρητική προσέγγιση του σύμπαντος ή του κόσμου μας. Ποιες αναλογίες βρίσκουμε να υπάρχουν σε αυτές τις θεωρίες με την προσωκρατική ερευνητική διάθεση; Τις θέτουμε περισσότερο ως ερωτήματα που τίθενται, χωρίς να έχουν απαντηθεί εισέτι τελεσιδίκως.

Το σύμπαν είναι στάσιμο ή διαστέλλεται;
Τα νευτώνεια πρότυπα αποδέχονταν την ισότροπη και ομογενή κατανομή της ύλης στο σύμπαν ενώ ταυτόχρονα το θεωρούσαν στάσιμο. Σήμερα κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Το επικρατέστερο κοσμολογικό πρότυπο, αυτό των Friedmann-Lemaitre, αποδέχεται ένα διαστελλόμενο σύμπαν, που όπως είδαμε σπερματικώς αναλογεί στην ξενοφάνεια αντίληψη περί διαστολής επ' άπειρον του δικού μας κόσμου.

%25CE%259A%25CE%25BF%25CF%2583%25CE%25BC%25CE%25BF%25CE%25BB%25CE%25BF%25CE%25B3%25CE%25B9%25CE%25BA%25CE%25AC+%25CE%25A0%25CF%2581%25CF%258C%25CF%2584%25CF%2585%25CF%2580%25CE%25B1+%25CE%25A0%25CF%2581%25CE%25BF%25CF%2583%25CF%2589%25CE%25BA%25CF%2581%25CE%25B1%25CF%2584%25CE%25B9%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AF+%25CE%25A6%25CE%25B9%25CE%25BB%25CE%25BF%25CF%2583%25CE%25BF%25CF%2586%25CE%25AF%25CE%25B1
Πώς ορίζεται όμως το άπειρο; 
Για τον Αναξίμανδρο πρόκειται περισσότερο για μια χωρίς πέρας χωροχρονική-υλοζωική μάζα, η οποία υφίσταται ως αδιάρθρωτη ομογενής υποδομή και γενετική βάση των πάντων. Η γνωστή αριστοτελική ερμηνεία του χωρικώς απείρου παρουσιάζεται για πρώτη φορά από το "λογικό θεμελιωτή" του ελεατισμού Ζήνωνα, ο οποίος άσκησε πολεμική κατά της κοσμολογίας των Μιλησίων, ιδίως κατά της ιδέας της κινητικότητας του σύμπαντος. Σήμερα οι φυσικοί ερευνούν αν η μαθηματική διαπίστωση ότι υπάρχουν περισσότερα από ένα είδη απείρου - υπάρχει δηλαδή η απειρία όσων χαρακτηρίζουμε με τους ακέραιους αλλά και μία μεγαλύτερη, όσων δεν επαρκούν όλοι οι ακέραιοι μαζί για να χαρακτηριστούν, αν λοιπόν η μαθηματική σύλληψη, λόγου χάρη, μιας περιμέτρου που έχει άπειρο μήκος και που δύναται να περικλείει μια επιφάνεια με πεπερασμένο εμβαδό, θα μπορούσε να βοηθήσει τα κοσμολογικά ερωτήματα: Το σύμπαν έχει άπειρο μέγεθος; Ένα διαστελλόμενο άπειρο σύμπαν μέσα σε τι διαστέλλεται; Η "χελώνα", από τα παράδοξα του Ζήνωνα, μας δίδαξε ωστόσο πως το άπειρο μπορεί να αυξηθεί ποσοτικά και να έχει το ίδιο μέγεθος. Εδώ ερχόμαστε και στην έννοια της χωροχρονικής συνέχειας. 

Η ιδέα ενός σύμπαντος διαστελλομένου συμφωνεί προς τις σύγχρονες αντιλήψεις για τη φύση του χώρου, του χρόνου και της κίνησης. Για παράδειγμα η ελαστικότητα του χρόνου μπορεί να αποδειχθεί με ρολόγια που κινούνται με μεγάλες ταχύτητες. "Ο χρόνος τρέχει γρηγορότερα σε ένα περιβάλλον χωρίς βαρύτητα παρά στην επιφάνεια της Γης" αλλά και "η κάμψη που προκαλεί η βαρύτητα του Ήλιου στις φωτεινές ακτίνες που έρχονται από μακρινά άστρα και περνούν σε μικρή απόσταση από την επιφάνειά του μπορεί να ελεγχθεί". Οι ιδέες για εύκαμπτο χωροχρόνο σήμερα είναι αποδεκτές.

Ποια υπήρξε όμως η εξέλιξη αυτής της θεώρησης;
Ο Μέλισσος ο Σάμιος, σύγχρονος του Ζήνωνα, κατέδειξε την αδυναμία προέλευσης του όντος από το μη ον, προσδίδοντας έτσι στο ον χαρακτήρα χωροχρονικώς άπειρο. Ο ίδιος τοποθετήθηκε κατά της συνθετικής περί στοιχείων θεωρίας των Ατομικών. Με βάση άλλωστε τη θεωρία του Λεύκιππου και του Δημόκριτου, που υπήρξε η γενική πεποίθηση, την οποία η σωματιδιακή θεωρία της ύλης εκφράζει, ότι δηλαδή η γνωστή αλυσίδα της ύλης πρέπει να έχει ένα τέλος, φτάσαμε στα στοιχειώδη σωμάτια (κουάρκς), τους δομικούς λίθους όλων των μορφών της ύλης. 

Ο Ηράκλειτος ωστόσο είχε ήδη αποφανθεί: "αρμονίη αφανής φανερής κρείττων". Ο ίδιος υποστηρίζοντας ωστόσο την αστάθεια και την αέναη κίνηση των αντίθετων υπήρξε ο θεμελιωτής μιας άλλης πηγής έμπνευσης: της ενότητας των αντίθετων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο ιδιόμορφος κοσμολογικός πλουραλισμός του Ηράκλειτου ο οποίος στο στατικό "είναι" αντέταξε ένα διαρκές "γίγνεσθαι" έκφραση του οποίου αποτελεί η συνεχής ροή που δημιουργείται από τη διαλεκτική τίρβωση μεταξύ αντίθετων, που συνεπάγεται την αστάθεια και την αέναη κίνηση. Ωστόσο ο Ηράκλειτος διέκρινε την επιφανειακή από την πραγματική ενότητα. Αν τα αντίθετα καθ' οιονδήποτε τρόπο σχετίζονται, τότε η συνέχειά τους αν θεωρηθεί ως προς τη διάκρισή τους είναι πολλότητα, αν θεωρηθεί ως προς τη σύνδεσή τους είναι ενότητα. Η αδιάκοπη μεταβολή των τεσσάρων κοσμικών στοιχείων, όπου κυριαρχεί το πυρ υπερβαίνεται με την αφανή αρμονία την οποία έχει τη δυνατότητα να δει ο θεός, που βλέπει έτσι συνθετικά τα πράγματα. Η ροή που προκαλείται και διέπεται από τη συνεχή αλλοίωση των στοιχείων ως αποτέλεσμα της αντίθεσης, υπόκειται σε αρμονική τάξη. Ο πλουραλισμός του Ηράκλειτου ανανεώθηκε από την πλουραλιστική διδασκαλία των Ατομικών και από την αξιοποίησή της από τον Εμπεδοκλή - με τη θεωρία των τεσσάρων ριζωμάτων, και από τον Αναξαγόρα, ο οποίος συνδύασε τον ελεατικό μονισμό με τον πλουραλισμό του Εμπεδοκλή. 

Οι ιδιαίτερες κβαντικές ιδιότητες της ύλης έχουν σήμερα στρέψει ορισμένους φυσικούς προς την αντίληψη πως δεν υφίστανται στοιχειώδη σωμάτια αλλά ότι στην πραγματικότητα κάθε υποπυρηνικό σωματίδιο σχετίζεται με όλα τα άλλα. Κανένα από αυτά δεν είναι στοιχειώδες ή πρωταρχικό αλλά το καθένα περιέχει κάτι από την ταυτότητα όλων των άλλων. "Εκ πάντων εν και εξ ενός πάντα" υπενθυμίζουμε το του Ηράκλειτου απόσπασμα. Υπάρχει λοιπόν το κενό, όπως θεώρησαν οι Ατομικοί και συνεπώς η φαινομενική ασυνέχεια αιτιολογεί τη γένεση και τη φθορά ή μήπως ο κόσμος είναι αγέννητος αλλά η γένεση και η φθορά υφίστανται στο πλαίσιο της προσιτής σε εμάς λειτουργίας του κατά τον Ξενοφάνη; Πρόκειται δηλαδή για ένα υποκβαντικό επίπεδο οργάνωσης της ύλης που αιτιολογεί την ασυνέχεια μέσα στη συνέχεια, όπως το πληθωριστικό κοσμολογικό πρότυπο ενός χαώδους κοσμολογικού πληθωρισμού προτείνει;

Από τη συνολική προσωκρατική διανόηση εστιάσαμε σήμερα ιδιαιτέρως την προσοχή μας στο καιρικό εκείνο σημείο της κατά το οποίο ο άνθρωπος απέβαλλε τη μυθική δικαιολόγηση του κόσμου της ανάγκης, που τον είχε οδηγήσει στη μυθολογική αιτίαση της πραγματικότητας. Η συνείδηση του ανθρώπου εντεύθεν θεωρεί τα αντικείμενα καθαυτά, προβαίνει η ίδια στην αφαιρετική σκοποθεσία, "θεωρίης είνεκεν", των προβλημάτων που έχει ως αποτελέσματα η απομάκρυνσή της από το "βασίλειο της αναγκαιότητος". Η απελευθέρωση αυτή της συνείδησης από πρακτικούς σκοπούς θεμελιώνει το φιλοσοφικώς διανοείσθαι.

Στην εποχή μας είναι αληθές ότι η ενοποίηση όλων των νόμων της φυσικής στο πλαίσιο μιας μεγάλης θεωρίας - θεωρίας του ενιαίου πεδίου, που ξεκίνησε από τον Einstein δεν έχει εισέτι ολοκληρωθεί. Ωστόσο με το να ερμηνεύει ή να επιχειρεί να ερμηνεύσει η κοσμολογία το σύμπαν συνολικώς - και όχι μόνο το προσιτό σε εμάς τμήμα του, βαδίζει τον δρόμο των πρώτων φιλοσόφων: γενικεύει δεδομένα ενός πεπερασμένου τμήματος του σύμπαντος θεωρώντας δεδομένη την ομοιογένεια και την ισοτροπία κατανομής της ύλης του. "Εν παντί παντός μοίρα ένεστι" (Β11), κατά τον Αναξαγόρα. Αυτό και θεμιτό και γοητευτικό είναι, αφού άλλωστε, "πάντα γαρ φρόνησιν έχειν και νώματος άισαν", κατά τον Εμπεδοκλή, δηλαδή "τα πάντα έχουν αντίληψη και μερίδιο στον στοχασμό".

Πιστεύουμε ότι ο σύγχρονος φιλοσοφικός λόγος εν όψει της νέας χιλιετίας πολλά έχει να ερανιστεί και πάλι από τις αρχαιοελληνικές πηγές του, ώστε να επιτύχει εκτός των άλλων μία διαφορετική θέαση του πραγματικού: να επιχειρήσει δηλαδή δίπλα στην μοναδική αξία της ανθρώπινης προσωπικότητος, όπως αυτή αναδείχθηκε από τη φιλοσοφία των κλασσικών χρόνων, να τοποθετήσει τον εξίσου αξιοσέβαστο κοσμοχώρο των Προσωκρατικών ως σύμπαν, ως πλανήτη, ως οικοσύστημα. Έτσι μόνον τοποθετώντας τον άνθρωπο και μέσα στην "υλοζωική" διάσταση της πραγματικότητος θα επιτύχει να τον δει με τα μάτια των Ιώνων φιλοσόφων, που μας άφησαν την παρακαταθήκη τους σε σπαράγματα αποσπασμάτων και μας μιλούν έως σήμερα αντικρίζοντας την αφρόεσσα αιγαιοπελαγίτικη αλμύρα από τις ακτές της Ιωνίας : 
"Εν παντί, παντός μοίρα ένεστι".

Βιβλιογραφία/ Επισημειώσεις:
1. Σχετικώς πβ. εργασίες Maxwell J.C. και Bollzmann L. 
2. Αριστοτέλους Μετά τα Φυσικά, 983 b6 κ. εξ. 
3. Αέτ. Ι,3,4 (D278): "...οίον η ψυχή...η ημετέρα αήρ ούσα συγκρατεί ημάς, και όλον τον κόσμον πνεύμα και αήρ περιέχει" 
4. Early greek philosophy 
5. Σχολή φιλοσόφων της Βάδης 
6. L' Universe et ses metamorphoses 
7. Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος, Μέλισσος ο Σάμιος, Παρμενίδης και Ζήνων οι Ελεάτες 
8. Ηράκλειτος ο Εφέσιος, Λεύκιππος και Δημόκριτος, Εμπεδοκλής ο Ακραγαντινός, Αναξαγόρας, Πρωταγόρας ο Αβδηρίτης, Πρόδικος ο Κείος, Ιππίας ο Ηλείος, Γοργίας ο Λεοντίνος 
9. Γαληνός, Doxogr. Gr. 607, 17: απ. 21Α35 "Ξενοφάνην περί πάντων ηπορηκότα, δογματίσαντα δε μόνον το είναι πάντα εν και τούτον υπάρχειν θεόν", απ. Β25 "αλλ'απάνευθε πόνοιο νόου φρενί πάντα κραδαίνει (θεός)", απ.Β27 "εκ γαίης γαρ πάντα και ες γην πάντα τέλευτα". 
10. χωρίς προνομιούχο κατεύθυνση 
11. ίδια σε όλα τα σημεία του χώρου 
12. Bondi H. Cosmology. Cambridge Univ. Press, 1968, σσ.75 κ.εξ. 
13. Freudental G. The theory of opposities and the ordered universe. Physics and metaphysics in Anaximander, Phronesis. Τόμος ΧΧΧ 1 (Νο 3), 1986, σσ.198, 208-209, 226-227 
14. Αριστοτέλους Φυσικά, 203 b7: "...του δε απείρου ουκ έστιν αρχή είη γαρ αν αυτού πέρας...αρχή...αυτή των άλλων είναι δοκεί και περιέχειν άπαντα και πάντα κυβερνά". 
15. Μουτσόπουλος Ε. Οι φιλόσοφοι του Αιγαίου. Ίδρυμα Αιγαίου, 1991 
16. Gardner M. Άλεφ μηδέν και μηδέν άλεφ. Το πανηγύρι των μαθηματικών. Εκδόσεις Τροχαλία, 1986 
17. Barnes J. The presocratic philosophers. σσ. 267: "The ancients regarded this as an unaswerable dilema; its absurdity lies in the fact that the progress of Achilles is calculated on units with stoppage between, while it is in fact continuous.Tolstoy (War and Peace, bk 12, chXXII) agreed with Aristotle". 
18. Davies P. God and the new physics. J.M. Dent and Sons, Newcastle University, 1983 
19. οπ. π. 
20. Bουδούρης Κ. Μέλισσος ο Σάμιος. Αθήνα 1979 
21. Αέτ. Γ7,27: "Το εν και παν (θεός έστιν), και μόνον αΐδιον και άπειρον το εν". 
22. Μόρια, άτομα, ηλεκτρόνια, πυρήνες, πρωτόνια, νετρόνια 
23. Davies P. Ένθ' αν. 

Συναφής Ελληνική Βιβλιογραφία:
1. Βουδούρης Κ. Προσωκρατική φιλοσοφία. 2η Έκδοση. Αθήνα (1980) 1992 
2. Βουδούρης Κ. Προσωκρατική και πολιτική φιλοσοφία. Εκδόσεις Ιωνία, Αθήνα 1988 
3. Βουδούρης Κ. Ιωνική φιλοσοφία. (Διεθνές Συνέδριο Ελληνικής Φιλοσοφίας, Σάμος 1988) Διεθνής Εταιρεία Ελληνικής Φιλοσοφίας, Αθήνα 1990 
4. Μουτσόπουλος Ε. Η προσωκρατική διανόηση. Από του μύθου εις τον λόγον. Εκδόσεις Γρηγόρης, Αθήνα 1978

THE FUNCTIONALITY OF PHILOSOPHY IN FUTURE SOCIETIES

by  phd.  University Of Athens Konstance Palamiotou-Thomaidou


  • Henri Bergson was the first philosopher who achieved to exceed the naive positivist approaches and who supported the possibility of the knowledge. According to Bergson the mind functions in two ways: from inside and from outside.
  •  The first function concerns the self-conscience which uses the perception; the second concerns the intellect which uses the method Only with the coalition of those two functions one can mobilize two forces apparently contradictory but substantially complementary: (a) The subtractive capability generalization the whole, and (b) the component capability binding together the specific.
  • Therefore our opinion is that the philosophy in our time ought to be "de facto" an interdisciplinary philosophy - in same sense as the presocratic philosophers were "de facto" generalizers.
  • The history of philosophy went through the stages:1. Affirmative philosophy : The philosophy that attempted to established the ideas, the methods, the proceedings and the situations, to shap the formal logic, to explore the world and the Man, to searche the values. That was the philosophy of the past.2. Negative philosophy : The philosophy that attempt to re-construct the ideas, the methods, the proceedings and the situations, to dispute the authenticity of knowledge as well as the validity of ethics. This is the philosophy of the Present.3. I want to present my point of view for the philosophy of the future and I name it as "prophetic philosophy", from the Greek word for Prophecy = προφητεία (propheteia) > προ + φημί (pro + phemi). This means = I say something in advance.
  • The above mentioned prophetic philosophy will attempt to study any problem before. This forethought care means that the philosophers in the near Future will all attempt to provident the ideas, the methods, the proceedings and the situations, not by any metaphysical or supernatural force, but by their provident mind. The philosophy by any sense in the future will be needed to provide situations than to cure problems.
  Ομιλία στην πρεμιέρα της ταινίας Heptapolis

  •  Ο όρος "χρήση της γνώσης" στη σύγχρονη εποχή, επιβλήθηκε με τη σημασία, που αρχικά ορίστηκε από τον εισηγητή του Friedrich August Hayek [στο ομότιτλο έργο: Η «Χρήση της Γνώσης στην Κοινωνία» (The use of knowledge in society) είναι ένα ακαδημαϊκό άρθρο γραμμένο από τον οικονομολόγο Φρίντριχ Χάγεκ. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην επιθεώρηση The American Economic Review στο τεύχος του Σεπτεμβρίου του 1945. Γράφτηκε (παράλληλα με τη «Σημασία του Ανταγωνισμού» (The meaning of competition) ως απάντηση στον οικονομολόγο Όσκαρ Λάνγκε και με αφορμή την θέση του τελευταίου για μία κεντρικά οργανωμένη οικονομία. Συμπεριλήφθηκε αργότερα, το 1948, στα κείμενα που απαρτίζουν τον τόμο Individualism and Economic Order (Ατομισμός και οικονομική τάξη )] και διαπραγματεύεται τη διαχείριση της γνώσης και την ανάπτυξη στρατηγικών για την επίτευξη του μέγιστου οικονομικού κέρδους. 
  • Από τη δεκαετία του πενήντα και μέχρι σήμερα, ο όρος αυτός παραμένει μονομερής και αναξιοποίητος ως προς τη συνολική και ουσιαστική σημασία του: την ορθή χρήση της γνώσης,  που τοποθετεί δίπλα στον δρόμο , που οδηγεί από τη γνώση στη δύναμη και τη χάραξη ενός νέου- πιο σημαντικού-  δρόμου από τη δύναμη στη φρόνηση." ΡΩΜΗ ΔΕ ΜΕΤΑ ΦΡΟΝΗΣΕΩΣ ΩΦΕΛΗΣΕΝ, ΑΝΕΥ ΔΕ ΤΑΥΤΗΣ ΠΛΕΙΟΝ ΤΟΥΣ ΕΧΟΝΤΑΣ ΕΒΛΑΨΕΝ" (Η σωματική δύναμη,όταν μεν συνοδεύεται από φρόνηση ωφελεί, ενώ χωρίς αυτή μάλλον βλάπτει) μας διδάσκει ο Ισοκράτης. Αν αναλογιστούμε πόσο πιο σημαντική από τη σωματική δύναμη είναι η επιστημονική ισχύς ,καταννοούμε απόλυτα τη σημασία της φρόνησης στον σύγχρονο κόσμο."ΑΝΗΡ ΔΙΚΑΙΟΣ ΕΣΤΙΝ ΟΥΧ Ο ΜΗ ΑΔΙΚΩΝ ΑΛΛ' ΟΣΤΙΣ ΑΔΙΚΕΙΝ ΔΥΝΑΜΕΝΟΣ ΟΥ ΒΟΥΛΕΤΑΙ" (Δίκαιος δεν είναι όποιος δεν κάνει αδικία, αλλά όποιος έχει την δύναμη να την κάνει και δεν θέλει), έτσι ο Φιλήμων θεμελιώνει την αληθινή δύναμη στην ηθική πρόθεση.
  • Με αυτή την έννοια η  Heptapolis αναδεικνύει τη χρήση της γνώσης στον πρώτο παράγοντα αξιοποίησης του παγκόσμιου επιστημονικού δυναμικού επικαιροποιώντας την άποψι του αρχαίου Ελληνικού ιδεώδους για την επιστήμη, όπως αυτή διατυπώθηκε από τον Πλάτωνα (στον διάλογο Μενέξενος): "ΠΑΣΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΧΩΡΙΖΟΜΕΝΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΤΕ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΛΛΗΣ ΑΡΕΤΗΣ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ ΟΥ ΣΟΦΙΑ ΦΑΙΝΕΤΑΙ" (Όταν η επιστήμη δεν συνοδεύεται από δικαιοσύνη και από αρετή γίνεται πανουργία και όχι σοφία...)"
δρ.Κωνσταντίνα Παλαμιώτου

H E P T A P O L I S
ΠΡΟΣΚΛΗΣΙΣ ΣΕ ΠΡΕΜΙΕΡΑ

Θα θεωρήσουμε ιδιαίτερη τιμή να παρευρεθήτε την Δευτέρα 17 Ιουνίου 2013, ώρα 19.00
στην προβολή του ντοκυμανταίρ HEPTAPOLIS - ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗ POLIS
που θα πραγματοποιηθή στο ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ (ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟΝ)
Λεωφ. Συγγρού 387 - Π. Φάληρο (είσοδος από Πεντέλης 11)
                                                                                    
Μετά τιμής
Ο πρόεδρος του ΔΣ
Παύλος Πισσάνος

                                   Η Επιστημονική Επιτροπή                                                             
Ευάγγελος Μουτσόπουλος – Ακαδημαϊκός - Καθηγητής Φιλοσοφίας Παν/μίου Αθηνών
Μιχαήλ Πουλαντζάς – Καθηγητής Κοινωνιολογίας Ε. Παν/μίου Ρώμης
Κωνσταντίνα Παλαμιώτου – Δρ. Φιλοσοφίας Παν/μίου Αθηνών - Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων
Εμμανουήλ Μπαντουβάς – Καθηγητής Χειρουργικής Παν/μίου Αθηνών
Ανδρέας Καμπιζιώνης – Καθηγητής Φιλοσοφίας Παν/μίου Saint Marion USA
Στέφανος Βογαζιανός Ρόυ – Διδάκτωρ Εθνολογίας Παν/μίου Γλασκώβης,
                              Αντ. Ομίλου για την UNESCO Τεχνών, Λόγου και Επιστημών Ελλάδος
Ελευθέριος Φερεκύδης – Καθηγητής Ωτορ/γίας Παν/μίου Αθηνών
Stanley Sfekas – Καθηγητής Φιλοσοφίας Παν/μίου Indianapoliς


Στράβωνος 8, Τ.Κ. 116 34 Παγκράτι, Aθήνα Tηλ: 210-7520681-2 Fax: 210-7520683



ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ή ΠΕΡΙ ΕΡΩΤΟΣ

ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ή ΠΕΡΙ ΕΡΩΤΟΣ - YouTube

www.youtube.com/watch?v=FhB9vVf_rYI
19 Μαρ 2013 - Μεταφορτώθηκε από geftihid1's channel
... την Κωνσταντίνα Θωμαίδου-Παλαμιώτου Σχολική Σύμβουλο Φιλολόγων για ... Sign in with your YouTube Account (YouTube, Google+, Gmail, ...
Published on Mar 18, 2013
Μία πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση και ανάλυση του Κωσταντίνου Γεωργάνα με την Κωνσταντίνα Θωμαίδου-Παλαμιώτου Σχολική Σύμβουλο Φιλολόγων για το Συμπόσιο του Πλάτωνος ή Περί έρωτος σε τηλεοπτική εκπομπή του 2002
http://youtu.be/tSdcUWST1ko

Russia warns Obama and Monsanto

Monsanto is causing a global concern.  Russian President Vladimir Putin is taking Obama and Monsanto to task.  This is extremely troubling:
http://topinfopost.com/2013/05/28/russia-warns-obama-monsanto
ΠΕΡΙΠΟΥ ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ ΕΙΧΑ ΓΡΑΨΕΙ ,
ΟΣΑ ΘΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ:



Η «ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ ΗΘΙΚΗΣ»
ΥΠΟ ΜΟΡΦΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ
 Από την εποχή που, υπό την επίδραση της χρησιμοθηρικής φιλοσοφίας του Bentham, διαμορφωνόταν η αντίληψη για την «αυτορρύθμιση» της ισορροπίας του κοινωνικού συστήματος, δεν πέρασε πολύς καιρός και κατέστη εμφανές ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.
Στην πραγματικότητα οι προκύπτουσες από τη βιομηχανική κοινωνία αντιθέσεις και h συνεχής τους αύξηση έθεσαν επιτακτικώς το αντίστοιχο αίτημα για την έρευνα – υπό νέα οπτική- των αναφυομένων προβλημάτων.
Κινούμενη εντός του θετικιστικού πλαισίου η έρευνα αυτή εστίασε την προσοχή της, αντί του όλου, στο μέρος  και διαμορφώθηκε ιδιαίτερος κλάδος – αυτός της βιομηχανικής κοινωνιολογίας – ο οποίος προσπάθησε να προσεγγίσει την επιχείρηση ως ένα ιδιόμορφο «κοινωνικό σύστημα» και όχι ως οικονομικοτεχνική ενότητα.
Ακολουθώντας ωστόσο ο ίδιος αυτός κλάδος, ως προς την μέθοδο, την εμπειρική κοινωνική έρευνα (empirische Sozialfoschung) και προβάλλοντας τα συμπεράσματά του ως γενικεύσεις εμπειρικώς επαληθεύσιμων δεδομένων, φέρει ήδη στο προσκήνιο μιαν εσωτερική  αντίφαση:
Πρόκειται για τη διάσταση μεταξύ της εμπειρικής μεθοδολογίας του και της αρχικής τελεολογικής προθέσεώς του να αποκαταστήσει την ισορροπία και να οδηγήσει στη συνεχή αύξηση της παραγωγικότητας στην επιχείρηση.
Αυτό βεβαίως είναι μόνο η εμφανέστερη εκδήλωση μιας εγγενούς αδυναμίας της ως άνω επιστήμης: η ίδια η βιομηχανική κοινωνιολογία «αυτοπροσδιορίζεται»   ως κλάδος  εμπειρικής έρευνας,  ο οποίος  αντιτίθεται προς τον «ιδεολογικό» χαρακτήρα της Φιλοσοφίας της Ιστορίας.
Συνεπώς «στερείται του κατεξοχήν κριτικού περιεχομένου της θεωρίας» και ως εκ τούτου η θεμελίωσή της επί αξιολογικού επιπέδου είναι αδύνατη.
Εκείνο ωστόσο που έχει εξαιρετικώς φιλοσοφικό ενδιαφέρον, εξ απόψεως θεωρητικής και κριτικής της ιστορίας, είναι η συνεξέταση της συμπεριφοράς του homo oeconomicus και της ορθολογικής οργανώσεως της εργασίας, εγχείρημα το οποίο από της αρχαιότητος μέχρι σήμερα διατηρείται εξόχως επίκαιρο.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Ας διεξέλθουμε εν προκειμένω την περίπτωση της Εταιρείας «Διαχειρίσεως Κρίσεων» υπό την επωνυμία Burson- Masteller (εφεξής Β.Μ.), η οποία αποτελεί το εφαρμοστικό παράδειγμα της διατυπώσεως ηθικών κρίσεων επί επιχειρησιακών ζητημάτων:
(Η Β.Μ. υπήρξε εταιρεία δημοσίων σχέσεων , θυγατρική της διαφημιστικής Young and Rubicam, μια από τις μεγαλύτερες στον τομέα της. Ενδεικτικώς τα έσοδά της για το οικονομικό έτος 1996 ανήλθαν σε 233.300.000 δολάρια).
Στη  διαφημιστική της σελίδα στο διαδίκτυο η Β.Μ. ανέγραφε: «Η αντίληψη της πραγματικότητας είναι αληθινή. Αυτή χρωματίζει το τι βλέπουμε, το τι πιστεύουμε, το πώς συμπεριφερόμαστε. Μπορεί να κατευθυνθεί …ώστε να κινητοποιεί συμπεριφορές …να δημιουργεί θετικά επιχειρηματικά αποτελέσματα».
Κάτω από την επωνυμία της υποσημείωνε: «Κατευθύνουμε τις αντιλήψεις, που καθορίζουν το αποτέλεσμα».
Όπως παρατηρεί η δημοσιογράφος της Guardian, Andy Beckett, (πηγή για την αποκλειστικότητα της Guardian στην Ελλάδα το περιοδικό metro): «Σε έναν κόσμο, που οι φτωχοί αυξάνουν κατακόρυφα, οι πλούσιοι γίνονται καταναλωτές με κρίση και συνείδηση … το να πουλάς καπιταλισμό είναι πια μια δύσκολη δουλειά. Οι επιχειρήσεις πρέπει να φαίνονται  «ηθικές», οι κυβερνήσεις να φαίνονται  πως σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, για να συγκεντρώνουν επενδύσεις». Η Β.Μ. εγγυάται αυτή τη διαφύλαξη της φαινομενικής ηθικότητας των πελατών της.
Ας ρίξουμε μια ματιά στο πελατολόγιό της: πελάτες της Β.Μ. σε Ευρώπη και Αμερική υπήρξαν η Κυβέρνηση της Αργεντινής (1976-1981), χημικές βιομηχανίες μοσχευμάτων σιλικόνης, Βρετανοί εξαγωγείς κρέατος «τρελλών αγελάδων», προσφάτως δε (1998 κ.εξ.) οι αγροχημικές βιομηχανίες μεταλλαγμένων τροφίμων.
Από φιλοσοφική άποψη έχει ερευνητικό ενδιαφέρον η παρουσίαση του ορθολογικού διαγράμματος της στρατηγικής της Β.Μ. , η οποία αποσκοπεί στην «ηθική κάθαρση» των πελατών της.
·         Οριοθετούνται ως «Killing Fields» («ναρκοπέδια») όσα θέματα σχετίζονται  με κίνδυνο της δημόσιας υγείας  ή γενικότερα με περιβαλλοντικό κίνδυνο: «Δεν συμφέρει τις εταιρείες και τις βιομηχανίες να έρχονται σε αντίθεση γι αυτά τα θέματα, γιατί το κίνητρο του κέρδους μοιραία υπονομεύει την αξιοπιστία τους».
·         Η Β.Μ. τονίζει ως βασική αρχή της τη δημιουργία θετικών αντιλήψεων καθώς και το γεγονός πως αυτές δημιουργούνται , όταν ο καταναλωτής μπορεί εύκολα να αντιληφθεί κάποιο δικό του κέρδος.
·         Προτείνει επίσης τη χρησιμοποίηση εκ μέρους των εταιρειών πάντοτε «ειδικών» επί των δημοσίων σχέσεών τους με τα Μ.Μ.Ε. Αυτό γιατί οι δημοσιογράφοι δεν κάνουν προσωπική έρευνα κυρίως για θέματα βιοτεχνολογίας. Αντιθέτως αναπαράγουν θέματα που  «πουλιούνται» εύκολα, ενώ συγχρόνως επείγονται από την επικαιρότητα και την πληθώρα των θεμάτων.
·         Ο ειδικός λοιπόν σύμβουλος, κατά την Β.Μ. είναι δυνατόν να στρέψει αλλού το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης με βάση τρία αξιώματα:
o   Κάνει χρήση των συμβόλων και όχι της λογικής. Τα συνδεόμενα σύμβολα με τις ιδέες και τις έννοιες της ελπίδας, της κατανοήσεως και της αυτοεκτιμήσεως είναι τα πλέον ενδεδειγμένα.
o   Αναφέρεται σε προϊόντα και όχι σε τεχνολογίες – στα προϊόντα εντοπίζονται οι αρνητικές  γενικότερες συνέπειες κατά τη διαδικασία  παραγωγής του προϊόντος
o   Συζητεί για «ιστορίες» και όχι για «ζητήματα». Ως ιστορίες νοούνται τα δημοσιογραφικά ευχάριστα αναγνώσματα ενώ ως ζητήματα οι δυσάρεστες και "άλυτες" θεματικές.
………………………………………………………………………………………………………………………….................
(Είναι αληθές ότι της ως άνω προβληματικής υπόκειται ένα βαθύτερο φιλοσοφικό ερώτημα: Πώς αντιμετωπίζεται από τη σύγχρονη κοινωνική φιλοσοφία ο ορθολογισμός; Οπωσδήποτε το ερώτημα αυτό της λογικότητας προηγείται μεθοδολογικά  του άλλου αξιοσημείωτου ερωτήματος  της ηθικότητας, από τη στιγμή που ένα παρόμοιο αξιολογικό σύστημα θα επιχειρήσει να θεμελιώσει την ηθική συμπεριφορά επί ορθολογικής βάσεως (Rationalisierung). Εν προκειμένω και κατά τον Horkheimer ως λογικός θεωρείται εκείνος ο οποίος είναι σε θέση να γνωρίζει τι του είναι χρήσιμο. Πρόκειται για την αντίληψη που θέτει την τυπική λειτουργία του μηχανισμού του σκέπτεσθαι υπό την αρχή της ίδιας αυτού χρησιμότητος, και η οποία θα μπορούσε να ονομασθεί υποκειμενοποίηση του λόγου.)
Στο σημείο αυτό θα παρατηρούσαμε ότι , αν κριτήριο του «υποκειμενοποιημένου λόγου» είναι η γνώση , κατά τη χρησιμοθηρική αντίληψη, στην περίπτωση ενός επιχειρηματία αυτό δεν περιορίζεται μόνο σε όσα προβλήματα αφορούν στην εργατική τάξη και στη σχέση της προς τους εργοδότες αλλά επεκτείνεται προκειμένου για την τάξη των καταναλωτών- αγοραστών των προϊόντων της εκάστοτε επιχειρήσεως, συνεπώς ενδεχομένως και του συνόλου των μελών μιας κοινωνίας.
Πίσω από παρόμοιου τύπου εταιρείες «διαχειρίσεως κρίσεων» βρίσκονται «πελάτες», επιχειρηματίες με ουσιαστικό στόχο την κατεύθυνση της κοινής γνώμης, δηλαδή την χειραγώγηση της συμπεριφοράς μιας ολόκληρης κοινωνίας .
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
Τα ηθικής τάξεως ζητήματα σχετίζονται ακριβώς με την αντίφαση μιας χρησιμοθηρικής εκδοχής της λογικότητας. Η ηθική πρακτική των επιχειρήσεων, θα λέγαμε ότι αφορά την «προς τρίτον» στάση της και όχι την εσωτερική διαχειριστική της προσέγγιση- και σε καμία περίπτωση δεν είναι ούτε λογικώς ούτε ηθικώς κριτήριο η υποκειμενική (και ιδιοτελής) κρίση του επιχειρηματία, στον οποίον αυτή ανήκει.
Ας δούμε προς στιγμήν την έννοια του αναγκαίου συναφώς προς την έννοια του ηθικού. Το παράδειγμα της Jennifer Jackson (στο An Introduction to Business Ethics)είναι διαφωτιστικό: Όταν απειλείται η προσωπική μου ασφάλεια "νομιμοποιούμαι" ηθικώς να διαπράξω φόνο ευρισκόμενος σε άμυνα. Μπορεί ωστόσο να ισχυριστεί κανείς εξίσου  πειστικά ότι ισχύει το ίδιο, αν διαπράξει κανείς φόνο για την «επιβίωση» της επιχειρήσεώς του, επειδή τελικώς από αυτήν εξαρτάται και η επιβίωση πολλών οικογενειών των εργαζομένων σε αυτή;
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΑ: Ας δούμε πώς ενήργησε σε παρόμοια περίπτωση η B.M.
Όταν η Βρετανική M.L.C. (Meat and Livestock Commission), η οποία είχε ιδρυθεί από την κυβέρνηση της Βρετανίας με στόχο την αύξηση των πωλήσεων βρετανικού κρέατος, αντιμετώπισε το πρόβλημα της νόσου της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας στα βοοειδή,(1994), προσέλαβε την B.M. για να επιτύχει την εξαγωγή των νοσούντων αγελάδων στη Γερμανία. Η Β.Μ. επιβεβαίωνε σε φάκελο πληροφοριών προς την Γερμανία πως «τα πολύ αυστηρά μέτρα που επιβάλλονται σήμερα στη Βρετανία κάνουν πραγματικά αδύνατο το ενδεχόμενο κρέατα από άρρωστα ζώα ή και άρρωστα ζώα να διατίθενται στην αγορά». Στις 5 Μαρτίου του 1996, ο επικεφαλής της Βρετανικής κτηνιατρικής υπηρεσίας παραδέχτηκε ότι γεύματα, που περιείχαν αλεσμένο κρέας (αιτία της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας), εξακολουθούσαν να δίνονται σε μηρυκαστικά, παρόλο που αυτό είχε «απαγορευτεί»  προ οκταετίας!
…………………………………………………………………………………………………………………………………………
Επειδή η καλή ηθική συμπεριφορά προσδιορίζει την «καλή» επιχείρηση, επιλέγεται από ορισμένους όχι η συμπεριφορά αυτή να είναι η ενδεικνυόμενη, αλλά να φαίνεται ότι είναι έτσι. Τότε επιστρατεύονται εταιρείες, όπως η Β.Μ., οι οποίες αναλαμβάνουν να δημιουργήσουν αυτή την «καλή εικόνα», χωρίς να ενδιαφέρονται αν πράγματι αυτό  είναι αληθές.
ΑΛΛΟ ΕΝΑ «ΔΙΑΦΩΤΙΣΤΙΚΟ» ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Στην περίπτωση αμερικανικής πολυεθνικής εταιρείας (Union Carbide), στης οποίας τις εγκαταστάσεις στο Bhopal της Ινδίας το 1984,   σκοτώθηκαν 2.000 άνθρωποι και τραυματίστηκαν άλλοι 200.000.
Αμέσως μετά την καταστροφή στελέχη της Β.Μ. συναντήθηκαν με τους ιδιοκτήτες της χημικής βιομηχανίας για να σχεδιάσουν στρατηγική δημοσίων σχέσεων, δηλαδή πώς θα «σβήσουν» αυτούς τους θανάτους από τις συνειδήσεις των ανθρώπων… Μάλλον τα κατάφεραν πολύ καλά.
Πίσω από αυτή τη συζήτηση υφίσταται το πρωταρχικό ερώτημα της συνάφειας του ευδαίμονος βίου και της λειτουργίας μιας επιχείρησης: Υπάρχει οποιαδήποτε σχέση μεταξύ αυτών που η Business Ethics αναφέρει ως “Lining Well” (Ευ ζην) και του “Being Business” (επιχειρείν) ;
Πώς το αριστοτελικό «ευ ζην», θα μπορούσε να στοιχειοθετηθεί στον σύγχρονο κόσμο των επιχειρήσεων;
Επί παραδείγματι το τελευταίο ζήτημα, με το οποίο ασχολείται η Β.Μ. είναι τα γενετικώς μεταλλαγμένα τρόφιμα. Πελάτης είναι η Europabio, η «μητέρα- εταιρεία» πολλών θυγατρικών αγροχημικών βιομηχανιών, που παράγουν τέτοιου είδους τρόφιμα, όπως η Μonsanto, που διακινεί τη μεταλλαγμένη σόγια.
Η αντίδραση της Ευρώπης(σε Αυστρία, Ιταλία και Λουξεμβούργο απαγόρευσαν την εισαγωγή, εμπορία και καλλιέργεια του γενετικά μεταλλαγμένου καλαμποκιού, ενώ στις υπόλοιπες χώρες η αντίδραση των διαφόρων ενώσεων καταναλωτών ανάγκασαν τις αλυσίδες super market να απαιτήσουν μόνον φυσικές τροφές, ενώ στα μεταλλαγμένα προϊόντα να υπάρχουν ενδεικτικές πινακίδες), θορύβησε τις αμερικανικές βιομηχανίες.
Φυσικά η Β.Μ. εκλήθη να σώσει την κατάσταση σχεδιάζοντας την ανάλογη στρατηγική, όπως ότι λόγου χάρη η «Europabio»,πρέπει να γίνει η καλύτερη και πιο αξιόπιστη πηγή των δημοσιογράφων για θέματα βιοτεχνολογίας. ……………………………………....................
Με λίγα λόγια, προτείνεται από την Β.Μ. η Europabio να καταστεί κυριολεκτικώς «Readers Digest» ώστε να προωθήσει διά της διασημότητας τα μεταλλαγμένα προϊόντα υπό το ευχερές άλλοθι του εκσυγχρονισμού.

Το παραπάνω κείμενο, απαρτίζεται  από αποσπάσματα της ομότιτλης εργασίας μου, η οποία περιλαμβάνεται στο συλλογικό έργο: Φιλοσοφίας Αγώνισμα, Αθήνα 2004,εκδ.ΙΩΝΙΑ,Διεθνής Ένωση για την Ελληνική Φιλοσοφία, Κέντρου Ελληνικής Φιλοσοφίας και Παιδείας ,Σειρά: Μελέτες Ελληνικής Φιλοσοφίας, σς. 398-404
δρ. Κωνσταντίνα Παλαμιώτου
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΑΓΩΝΙΣΜΑ:
ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΒΟΥΔΟΥΡΗ.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΩΝΙΑ, ΑΘΗΝΑ 2004, σελ.712.
Ενας καλαίσθητος, δερματόδετος και ευμεγέθης επιστημονικός τόμος εκυκλοφόρησε προσφάτως από τις Εκδόσεις ΙΩΝΙΑ. Ο τόμος περιλαμβάνει σημαντικές και πρωτότυπες φιλοσοφικές μελέτες και έχει εκδοθεί για να τιμηθεί το πρόσωπο και το έργο του Καθηγητού της Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνου Βουδούρη.
Τα κείμενα του τόμου είναι μόνον στην Ελληνική γλώσσα και αναφέρονται σε ένα ευρύ φάσμα φιλοσοφικής θεματικής. Οι εξέχοντες συγγραφείς των επιστημονικών μελετών (διαπρεπείς πανεπιστημιακοί Καθηγητές και νέοι ειδικοί επιστήμονες της φιλοσοφίας) συζητούν προβλήματα της Αρχαίας Ελληνικής, της Βυζαντινής, της Νεοελληνικής και της Ευρωπαϊκής φιλοσοφίας, της ηθικής, της οικολογικής φιλοσοφίας, της πολιτικής φιλοσοφίας, της γνωσιοθεωρίας, της μεταφυσικής κτλ και τεκμηριώνουν τις απόψεις τους με ισχυρά επιχειρήματα, οξυδερκείς παρατηρήσεις και διευκρινιστικές αναλύσεις.
Συνολικά οι σαράντα πέντε ερευνητικές μελέτες του τόμου αποτελούν ένα πραγματικό φιλοσοφικό αγώνισμα, που αναμφίβολα ξεφεύγει και υπερβαίνει τις συνήθεις πρακτικές έκδοσης τιμητικών τόμων, αφού ο τόμος περιλαμβάνει μόνον φιλοσοφικά κείμενα που εξετάζουν σημαντικά φιλοσοφικά προβλήματα. Με το έργο αυτό τιμάται με τον πιο αξιοπρόσεκτο τρόπο ένας σύγχρονος και δημιουργικός φιλόσοφος της μαχόμενης φιλοσοφίας με φιλοσοφικές μελέτες-έρευνες, που αποτελούν οιονεί παρακαταθήκη και χρήσιμο ερευνητικό υλικό για τη φιλοσοφία και τους φιλοσοφούντες στη χώρα μας.
Ο σημαντικώτατος αυτός τόμος είναι απαραίτητο απόκτημα για κάθε ερευνητή, φιλόσοφο, πνευματικό άνθρωπο και βιβλιοθήκη.
Τα κείμενα του τόμου είναι τα ακόλουθα:
ΠINAKAΣ ΠEPIEXOMENΩN TOY TOMOY
1. Πρόλογος 15
2. Κωνσταντίνος Γ. Αθανασόπουλος Η οικολογία, η ηθική και η ανεξάρτητη αξία της 17
3. Θεώνη Αναστασοπούλου-Καπογιάννη Το αίτημα της ιστορικής επιστημολογίας κατά τον Georges Canguilhem 40
4. Κώστας Aνδρουλιδάκης H παρουσία της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας στο έργο του Kαντ 53
5. Bασιλική Aποστολοπούλου Πoλιτική και μέσα επικοινωνίας: σχέση αλληλεξάρτησης ή κηδεμονίας; 70
6. Pωξάνη Aργυροπούλου H πρόσληψη των ιδεών του Nίτσε στην Eλλάδα 79
7. Mαρία Bενετή Tο πρόβλημα των πολιτικών αξιών στην εποχή της παγκοσμιοποίησης 90
8. Kώστας Γεωργιάδης Tο κατά συμβεβηκός εν στο Δ6 Mετά τα φυσικά του Aριστοτέλη 104
9. Bιργινία Γκιούλη Γλώσσα και ηθική στο έργο της Murdoch 125
10. Aθανασία Γλυκοφρύδη Λεοντσίνη O του Kέβητος πίνακας και η παρουσία του στη Δύση και στην καθ ημάς Aνατολή 134
11. Iωάννης Γ. Δελλής Επιδράσεις της γνωσιολογίας του Δημόκριτου στο Essay του John Locke. H περίπτωση του σχήματος:πρωτεύουσες - δευτερεύουσες ιδιότητες 163
12. Iωάννης Γ. Kαλογεράκος H έννοια της δικαιοσύνης στο απόσπασμα του Aναξιμάνδρου 183
13. Γεώργιος Kαραγιάννης H θεμελιώδης πρόταση του Παρμενίδη: «το γαρ Αυτό νοείν έστι τε και είναι» και η σχέση αυτής προς το καρτεσιανό cogito, ergo sum 196
14. Eλένη Kαραμπατζάκη Περιβαλλοντικές νομικές ρυθμίσεις στους Nόμους του Πλάτωνα 205
15. Kυριάκος Kατσιμάνης O φιλόσοφος στην εποχή της παγκοσμιοποίησης 217
16. Bασιλική Kουβέλη Xρήμα και χρεία : από τον Aριστοτέλη στον ’νταμ Σμιθ Και στον Kαρλ Mαρξ 231
17. Eλένη-Λίζη Λασιθιωτάκη H αλήθεια στην ηθική του Nίτσε 244
18. Στάθης Λειβαδάς H φαινομενολογία της συνείδησης υπό το πρίσμα της επιστημολογίας 252
19. Mιχαλης K. Mακράκης Aπόψεις για τη σχέση της θεωρίας με την πράξη στον Φάουστ του Goethe ως απεικόνιση αντιστοίχων αντιλήψεων στη Nεώτερη φιλοσοφία- 258
20. Aνδρές Mάνος O πλατωνικός έρως ως αναγωγική δύναμη 284
21. Iωάννης N. Mαρκόπουλος H ηθική διάσταση της προσωκρατικής φυσικής φιλοσοφίας και η βιοηθική 299
22. Aντώνιος Mάρκος Θεμελιώδεις αρχές της παιδείας κατά τον Eμπεδοκλή 307
23. Eλήνη Mερκενίδου O πλατωνικός οικιστής 319
24. Aθηνά Mιρασγέζη O τρελός του Nietzsche 332
25. Kώστας Mπέης Noμιμότητα και δικαιοσύνη στη δίκη του Σωκράτη 347
26. Bασιλική Mπίρου H άγραφη διδασκαλία του Πλάτωνα για το εν σε συσχετισμό προς την οντολογία των ύστερων διαλόγων του 367
27. Kωνσταντίνα Παλαμιώτου-Θωμαΐδου Η «διαχείρηση των κρίσεων ηθικής » υπό μορφή εταιρειών κατευθύνσεως της κοινής γνώμης 396
28. Δημήτρης Παπαδής Yπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα στις αρχαίες ελληνικές δημοκρατίες; 405
29. Mάρω K. Παπαθανασίου Nεοπλατωνικές επιδράσεις στο «Περί χρυσοποιΐας» έργο του Στεφάνου Aλεξανδρέως 420
30. Iωάννα Πατσιώτη Σχέση σώματος και ψυχής στον Aριστοτελικό ποιητικό και παθητικό νου 432
31. Kωνσταντίνος Θ. Πέτσιος Παρατηρήσεις στο δημοσιευμένο έργο του Aθανασίου Ψαλίδα (1767-1829)444
32. Nικόλαος Γ. Πολίτης H πλασματική επιλογή 471
33. Xριστόφορος Πολυκάρπου H αξία του Eυδόξου ως ιστορικού της φιλοσοφίας 476
34. Γιάννης A. Ποττάκης Πολιτισμός και ανάπτυξη 486
35. Kωνσταντίνος Πρώιμος Tο μυστικό και η ευθύνη. O Jacques Derrida ως αναγνώστης του Soeren Kierkegaard 505
36. Aπόστολος N. Σταβέλας H μελέτη των συγκατηγορηματικών όρων στη δυτικοευρωπαϊκή μεσαιωνική παράδοση 518
37. Φώτιος Σχοινάς O αποδεικτικός συλλογισμός κατά τον ’γιον Γρηγόριον τον Παλαμά 526
38. Θεοδόσιος Π. Tάσιος Προβληματικής του θανάτου επίσκεψις 535
39. Xρήστος Aθαν. Tερέζης Eπιστημολογικά προλεγόμενα του Πρόκλου στη θεωρία του περί χρόνου 564
40. Γιάννης Tζαβάρας Η Nιτσεϊκή απόρριψη της ηθικής 581
41. Δημήτρης Tζωρτζόπουλος O χρόνος ως φιλοσοφικό πρόβλημα στον Hράκλειτο και στον Hegel 592
42. Iωάννης K. Tσέντος Oι τρεις δυνάμεις της ψυχής κατά τον Mάξιμο τον Oμολογητή. Ένα παράδειγμα γόνιμης σύνθεσης ελληνικής και χριστιανικής φιλοσοφίας 605
43. Γιώργος I. Tσιαντής Παιδεία και δημοκρατία: από τον Kαστοριάδη στον Πλάτωνα και από τον Πλάτωνα σ εμάς 625
44. Eυαγγελία Mαραγγιανού H προσωπικότητα και το έργο του Kαθηγητού Kων/νου Bουδούρη 658
45. Σοφία Bουδούρη Eργογραφία του Kαθηγητού Kων/νου Bουδούρη 677
46. ΠINAΞ ONOMATΩN 689-708
Χριστός Ανέστη!
 ΕΡΧΟΜΕΝΟΣ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΚΟΥΣΙΟΝ ΠΑΘΟΣ

"...Η ΑΓΑΠΗ ΜΑΚΡΟΘΥΜΕΙ, ΧΡΗΣΤΕΥΕΤΑΙ, Η ΑΓΑΠΗ ΟΥ ΖΗΛΟΙ, Η ΑΓΑΠΗ ΟΥ ΠΕΡΠΕΡΕΥΕΤΑΙ, ΟΥ ΦΥΣΙΟΥΤΑΙ, ΟΥΚ ΑΣΧΗΜΟΝΕΙ, ΟΥ ΖΗΤΕΙ ΤΑ ΕΑΥΤΗΣ, ΟΥ ΠΑΡΟΞΥΝΕΤΑΙ, ΟΥ ΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟΝ, ΟΥ ΧΑΙΡΕΙ ΕΠΙ ΤΗι ΑΔΙΚΙΑι, ΣΥΓΧΑΙΡΕΙ ΔΕ ΤΗι ΑΛΗΘΕΙΑι. ΠΑΝΤΑ ΣΤΕΓΕΙ, ΠΑΝΤΑ ΠΙΣΤΕΥΕΙ, ΠΑΝΤΑ ΕΛΠΙΖΕΙ, ΠΑΝΤΑ ΥΠΟΜΕΝΕΙ. Η ΑΓΑΠΗ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΕΚΠΙΠΤΕΙ"
(Προς Κορινθίους, κεφ. ιβ,27-31 ιγ.,1-8)

"ΑΔΕΛΦΟΙ ...ΟΡΑΤΕ ΜΗ ΤΙΣ ΚΑΚΟΝ ΑΝΤΙ ΚΑΚΟΥ ΑΠΟΔΩι, ΑΛΛΑ ΠΑΝΤΟΤΕ ΤΟ ΑΓΑΘΟΝ ΔΙΩΚΕΤΕ ΚΑΙ ΕΙΣ ΑΛΛΗΛΟΥΣ ΚΑΙ ΕΙΣ ΠΑΝΤΑΣ. ΠΑΝΤΟΤΕ ΧΑΙΡΕΤΕ, ΑΔΙΑΛΕΙΠΤΩΣ ΠΡΟΣΕΥΧΕΣΘΕ, ΕΝ ΠΑΝΤΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙΤΕ. ΤΟΥΤΟ ΓΑΡ ΘΕΛΗΜΑ ΘΕΟΥ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩι  ΙΗΣΟΥ  ΕΙΣ ΥΜΑΣ"
(Προς Θεσσαλονικείς, κεφ. ε, 14-23

Κυριακή, 28 Απριλίου 2013

Τι σημαίνει η Κυριακή των Βαΐων.

 Έθιμα και παραδόσεις των Ελλήνων Ορθοδόξων Χριστιανών.


Η Κυριακή της Μεγάλης Εβδομάδας ονομάζεται έτσι, γιατί "μετά Βαΐων και κλάδων" έγινε η υποδοχή του Χριστού στα Ιεροσόλυμα...

Ο Χριστός μπαίνει στην πόλη χωρίς την βασιλική πολυτέλεια, καθισμένος επί πώλου όνου, αντί για ροδοπέταλα και τελετές, τα μικρά παιδιά κουνούν τα βάγια των φοινίκων, αντί να τον υποδεχτούν οι πολιτικοί και θρησκευτικοί ηγέτες του τόπου. 
Χαρακτηριστικό έθιμο της ημέρας είναι ο στολισμός των εκκλησιών με βάγια, ενώ μετά τη λειτουργία ο παπάς ευλογεί και δίνει στους πιστούς σταυρούς από βάγια, τους οποίους βάζουμε στα εικονίσματα ή όπου αλλού χρειαζόμαστε προστασία. 
Στις φωτό από τον ιερό Ναό της Παναγίας Ναυπλίου και τον ιερό Ναό της Αγίας Τριάδος όπου από την παραμονή των Βαίων, γυναίκες μαζεύονται και κόβουν τα βάγια και τα ετοιμάζουν για την εορτή. 
Την Κυριακή των Βαΐων είναι έθιμο να τρώμε ψάρι. 
Ο Χριστός εισέρχεται στα Ιεροσόλυμα «επί πώλον όνου». Πορεύεται και οι Ισραηλίτες τον υποδέχονται με τιμές ως Βασιλιά. Εκείνος δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στις τιμές, δεν περιορίζεται στο πανηγύρι, στην πρόσκαιρη δόξα, αλλά προχωρεί στο σταυρό και την Ανάσταση. 
Η είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα είναι τελικά η είσοδος του μαρτυρίου στην επίγεια ζωή του Κυρίου. 
Σε λίγες ημέρες θα μαρτυρήσει και θα θανατωθεί στο σταυρό, για να θανατώσει το θάνατο και να χαρίσει τη ζωή. 
ΕΘΙΜΑ
Την Κυριακή των Βαΐων, σε ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, όλοι οι ναοί στολίζονται με κλαδιά από βάγια, από φοίνικες δηλαδή ή από άλλα νικητήρια φυτά, όπως δάφνη, ιτιά, μυρτιά και ελιά. Μετά τη λειτουργία μοιράζονται στους πιστούς. 
Η εκκλησία μας καθιέρωσε ήδη από τον 9ο αιώνα το έθιμο αυτό μια και όπως αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης «όχλος πολύς...έλαβον τα βαΐα των φοινίκων και εξήλθον εις υπάντησιν αυτώ». 
Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, στα Ιεροσόλυμα, ο επίσκοπος έμπαινε στην πόλη «επί πώλου όνου», αναπαριστάνοντας το γεγονός, ενώ στα βυζαντικά γινόνταν «ο περίπατος του αυτοκράτορα», από το Παλάτι προς τη Μεγάλη Εκκλησία. 
Στη διαδρομή αυτή ο αυτοκράτορας μοίραζε στον κόσμο βάγια και σταυρούς και ο Πατριάρχης σταυρούς και κεριά. Με τα βάγια οι πιστοί στόλιζαν τους τοίχους των σπιτιών και το εικονοστάσι τους. Και σήμερα ακόμα όλες οι εκκλησίες στολίζονται με δαφνόφυλλα ή βάγια. 
Τα παλιότερα χρόνια τους τα προμήθευαν τα νιόπαντρα ζευγάρια της χρονιάς ή και μόνο οι νιόπαντρες γυναίκες, για το καλό του γάμου τους. Πίστευαν πως η γονιμοποιός δύναμη που κρύβουν τα φυτά αυτά θα μεταφερόταν και στις ίδιες και η μια χτυπούσε την άλλη με τα βάγια. 
Τα “βαγιοχτυπήματα” σιγά-σιγά άρχισαν να γίνονται και από τις άλλες γυναίκες και τα παιδιά τις μιμούνταν και όπως χτυπιούνταν μεταξύ τους εύχονταν: “Και του χρόνου, να μη σε πιάν’ η μυίγα”. Δυνάμεις ιαματικές και αποτρεπτικές, μαζί με τις γονιμοποιές, αποδίδονταν στα βάγια και γι αυτό έπρεπε μετά την εκκλησία όλα να τα “βατσάσουν” για το καλό. Τα δέντρα, τα περβόλια, τα κλήματα, τις στάνες, τα ζώα, τους μύλους, τις βάρκες. 
Από ένα κλαδάκι κρεμούσαν στα οπωροφόρα, για να καρπίζουν και στα κηπευτικά, για να μην τα πιάνει το σκουλήκι. “Μέσα βάγια και χαρές, όξω ψύλλοι, κόριζες !” ‘Ολα εξαφανίζονταν από τα σπίτια μόλις μπαίναν τα βάγια. Κρατούσαν την πρώτη θέση στο εικονοστάσι και μ’ αυτά “κάπνιζαν” οι γυναίκες τα παιδιά για το “κακό το μάτι”. Στη Λέσβο τα παιδιά, μετά την εκκλησία, στόλιζαν ένα δεμάτι από κλαδιά δάφνης με κόκκινα ή πράσινα πανάκια από καινούργιο φουστάνι, κρεμούσαν κι ένα κουδούνι και καθώς πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι ψάλλοντας και λέγοντας εξορκισμούς για τους ψύλλους και τα ποντίκια, έδιναν και ένα κλαράκι δάφνης στη νοικοκυρά. 
Στο τέλος ζητούσαν και το χάρισμά τους: “Χρόνια πολλά, εν ονόματι Κυρίου, δό μ’ τ’ αυγό να φύγω.” Στην Ανατολική Ρωμυλία, τα κορίτσια έφτιαχναν με τα βάγια στεφάνια, τους έδεναν μια κόκκινη κλωστή και τραγουδώντας όλες μαζί πήγαιναν και τα πέταγαν στο ρέμα κι όπως έπαιρνε τα στεφάνια το νερό, όποιας πήγαινε μπροστά εκείνη θα γινόταν “συντέκνησσα”. 
Πρώτη στο γυρισμό, πρώτη στο χορό και στο δικό της σπίτι η μάνα της θα έφτιαχνε τα φασόλια και θα τις φίλευε όλες, μαζί με ελιές. 
Στη Τήνο, την Κυριακή των Βαΐων, τα παιδιά τριγύριζαν στους δρόμους κρατώντας μαζί με το στεφάνι τους την “αργινάρα”, μια ξύλινη ή και σιδερένια ροκάνα που τη στριφογύριζαν με δύναμη. Μέσα σε εκκωφαντικό θόρυβο κατέληγαν στη θάλασσα, όπου πετούσαν στο στεφάνι στο νερό. 
Το έθιμο της περιφοράς των κλαδιών θυμίζει την “ειρεσιώνη”, το στολισμένο με καρπούς κλαδί, που στις γιορτές της άνοιξης περιέφεραν στους δρόμους τα παιδιά, στην αρχαιότητα. Τα βάγια τα έπλεκαν σε πάρα πολλά σχέδια: φεγγάρια, πλοία, γαϊδουράκια, το πιο συνηθισμένο όμως ήταν ο σταυρός. 
Σε μερικά μέρη τους έδιναν το σχήμα του ψαριού. Ψάρι είχαν σαν σημάδι αναγνώρισης οι πρώτοι χριστιανοί, η λέξη ΙΧΘΥΣ, εξάλλου, προέρχεται από τα αρχικά Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ. 
Έτσι και το τραγούδι των παιδιών λέει: “Βάγια, Βάγια των βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό, κι ως την άλλη Κυριακή με το κόκκινο αυγό ! ” Αναγράφει το Ωρολόγιο: "Πέντε μέρες προ του Νομικού Πάσχα, ερχόμενος ο Ιησούς από τη Βηθανία στα Ιεροσόλυμα, έστειλε δύο από τους μαθητές του και του έφεραν ένα ονάριο και αφού κάθισε πάνω του εισερχόταν στη πόλη. 
Ο λαός μόλις άκουσε ότι έρχεται ο Ιησούς (είχαν μάθει και τα περί αναστάσεως του Λαζάρου) έλαβαν στα χέρια τους βάϊα από φοίνικες και πήγαν να τον προϋπαντήσουν. Άλλοι με τα ρούχα τους, άλλοι έκοβαν κλαδιά από τα δένδρα και τα έστρωναν στο δρόμο όπου διερχόταν ο Κύριος και τον ακολουθούσαν ". 
ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ!

*dogma.gr