ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Π.Ε.Κ
Γ ΦΑΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΑΜΟΥ
1ο ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ-ΜΑΘΗΤΩΝ
ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
Κατά τον 20ο αιώνα, και υπερβαίνοντας τις αντιλήψεις του παραδοσιακού τύπου σχολικής τάξης, διαμορφώθηκαν τέσσερις νέες συγκροτημένες παιδαγωγικο-διδακτικές θεωρίες για την οργάνωση της σχολικής τάξης και τη μεθόδευση της διδασκαλίας:
1.Η συμπεριφοριστική η οποία, βασιζόμενη στη θεωρία της ελλειμματικότητας του παιδιού και στηριζόμενη σε συγκροτημένα πρότυπα μορφοποίησης της συμπεριφοράς, επιχείρησε να προτείνει μοντέλα προγραμματισμένης και εμπεδωτικής διδασκαλίας .
2.Αντιθέτως, η ανθρωπιστική θεωρία, βασισμένη στην εν δυνάμει εσωτερική προδιαγραφή της πορείας ανάπτυξης του παιδιού σε συνθήκες ελεύθερης επιλογής και αυτορρύθμισης , προτείνει τη χρήση διαλογικών και διερευνητικών μορφών διδασκαλίας.
3.Η ψυχοδυναμική σχολή τοποθετείται συνδυαστικά ανάμεσα στις δυο προηγούμενες αντίθετες θεωρίες και , στηριζόμενη στην αλληλεπίδραση του εξωτερικού και του εσωτερικού παράγοντα στην παιδαγωγική διαδικασία, αναδεικνύει τόσο τον ενεργητικό ρόλο του μαθητή , όσο και το ρόλο του συμβούλου-εκπαιδευτικού, ο οποίος βοηθά τον μαθητή να συνειδητοποιήσει τις δυνατότητες και τις ανάγκες του και να προγραμματίσει τη μελλοντική δράση του με υπεύθυνο και λογικό τρόπο. Όσον αφορά τη μεθόδευση της διδασκαλίας οι νεο-βιγκοτσιανοί ψυχολόγοι έχουν διαμορφώσει μοντέλα, τα οποία αξιοποιούν την αρχή της «φθίνουσας καθοδήγησης» (διδασκαλική στήριξη, καθοδήγηση στην έρευνα).
4.Η ερευνητική σχολή τέλος ασχολείται με την ανάδειξη των συνθηκών της αποτελεσματικής διδασκαλίας και των χαρακτηριστικών του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού, δίνοντας προτάσεις για: α)την οργάνωση της σχολικής τάξης, β)τη ρύθμιση των διαπροσωπικών σχέσεων μέσα στην τάξη, γ)τη μεθόδευση της διδασκαλίας με βαρύτητα στην πρόληψη των προβλημάτων συμπεριφοράς.
Ο εκπαιδευτικός με βάση τις αλληλοσυμπληρούμενες προτάσεις των θεωριών αυτών συνειδητοποιεί και οικοδομεί την προσωπική θεωρία για τη σχολική τάξη και έτσι διαμορφώνει τα δρώμενα μέσα σε αυτή. Η προσωπική θεωρία του εκπαιδευτικού είναι ένα δυναμικό (συνεπώς ελαστικό και μεταβαλλόμενο)σύστημα γνώσεων και εμπειριών που αφορούν στο διδακτικό έργο, που συχνά παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση.
Σκοπός των επιμορφώσεων του εκπαιδευτικού είναι η συνειδητοποίηση, η συστηματοποίηση και ο εμπλουτισμός της προσωπικής θεωρίας και η άμεση συσχέτισή της με τη διδακτική πράξη.
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ- ΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
Συναισθηματικός τομέας: συνοχή, διενεκτικότητα, διάσπαση, ικανοποίηση, αδιαφορία
Τομέας κοινωνικής οργάνωσης: δημοκρατικότητα, ανταγωνιστικότητα, ευνοιοκρατία, ανομοιογένεια
Τομέας εργασίας: καθορισμός στόχων, υλική υποδομή, καθιέρωση κανόνων λειτουργίας, δυσκολία έργου, ταχύτητα εργασίας, αποδιοργάνωση
ΘΕΤΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΤΑΞΗΣ
Στηρίζει ψυχολογικά τους μαθητές και προκαλεί το ενδιαφέρον τους
Εκφράζει υψηλές προσδοκίες για τους μαθητές
Επιλέγει μαθητοκεντρικές προσεγγίσεις σε θέματα διδασκαλίας και οργάνωσης
Παρέχει άμεσες ανατροφοδοτήσεις στους μαθητές
Δημιουργεί οικογενειακή ατμόσφαιρα
Ενθαρρύνει τη διαπροσωπική επικοινωνία και συνεργασία
Αποτιμά θετικά την επιτυχία
Διατυπώνει ξεκάθαρους κανόνες συμπεριφοράς
Προσδίδει ακαδημαϊκό προσανατολισμό στη σχολική εργασία
Εκφράζει έμπρακτα την εμπιστοσύνη προς τους μαθητές
2ο ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ
Η ΜΕΘΟΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
Πορεία διδασκαλίας: Αναφέρεται στην οργάνωση των επιμέρους διδακτικο-μαθησιακών δραστηριοτήτων σε βήματα οργανωμένα με λογική σειρά και ακολουθία
Μέθοδος διδασκαλίας: Αναφέρεται άλλοτε μεν στον τρόπο επεξεργασίας και συσχετισμού των δεδομένων και άλλοτε σε συγκροτημένα συστήματα διδακτικής προσέγγισης
Μορφή διδασκαλίας: Αναφέρεται στον τρόπο παρουσίασης του μαθήματος (μονολογικός, διαλογικός, διαλεκτικός, επιδεικτικός)
ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
Μοντέλα διδασκαλίας: Αναφέρονται άλλοτε μεν στις διδακτικο-μαθησιακές δραστηριότητες της ωριαίας διδασκαλίας και άλλοτε στο ευρύτερο περιεχόμενο του εκπαιδευτικού συστήματος
Στρατηγικές διδασκαλίας: Αναφέρονται στην οργανωμένη συνακολουθία διδακτικο-μαθησιακών δραστηριοτήτων, που προσφέρονται για την υλοποίηση συγκεκριμένων διδακτικών στόχων
ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ
Στρατηγική επαγωγικο-υποθετικής διδασκαλίας
Στρατηγικής απαγωγικής διδασκαλίας
Στρατηγική επαγωγικο-απαγωγικής διδασκαλίας
Στρατηγική μονολογικο-διαλεκτικής διδασκαλίας
Στρατηγική νοηματικής προσέγγισης γραπτού λόγου
Στρατηγική αποτελεσματικής διδασκαλίας
Στρατηγική κατευθυνόμενης διερεύνησης
Ομαδοσυνεργατική στρατηγική
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Οι φάσεις της ωριαίας διδασκαλίας αναπτύσσονται με βάση ένα οργανόγραμμα ωριαίας διδασκαλίας με τρόπο ώστε τα επιμέρους βήματα κάθε φάσης να διευκολύνουν τη λειτουργία της συγκεκριμένης φάσης και όλες οι φάσεις στο σύνολό τους να διευκολύνουν την οικοδόμηση της γνώσης
Η πρώτη φάση προετοιμάζει ψυχολογικά και γνωσιολογικά τους μαθητές, η δεύτερη τους φέρνει σε επαφή με το διδακτικό αντικείμενο, η τρίτη βοηθά στην επεξεργασία, η τέταρτη προσφέρει ευκαιρίες εφαρμογής, η πέμπτη ελέγχει και ανατροφοδοτεί την κατανόηση, η έκτη κάνει συστηματοποίηση και ανακεφαλαίωση της νέας μάθησης και η έβδομη αξιολογεί το βαθμό μάθησης που πέτυχαν οι μαθητές και τον τρόπο σκέψης που ακολούθησαν κατά τις επιμέρους φάσεις της διδασκαλίας
Οι γενικές διδακτικές αρχές που διέπουν τη διδακτική διαδικασία είναι:
Η ψυχολογική αποδοχή και στήριξη
Η συμμετοχική διαδικασία
Η ολότητα
Η εποπτεία
Η επαγωγικότητα
Η διαφοροποίηση
Η διαθεματικότητα
3ο ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ
ΘΕΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Μετά τον προγραμματισμό και τη διεξαγωγή , η αξιολόγηση είναι το τρίτο μέρος της διδακτικής πράξης. Το αποτέλεσμα της αξιολόγησης εκφράζεται με τη βοήθεια αριθμητικών ή γραμματικών κλιμάκων (βαθμολογία) , των οποίων η χρήση έχει ως σκοπό να ανατροφοδοτήσει τους εμπλεκόμενους στη διδακτική διαδικασία.
Όργανα αξιολόγησης είναι: είτε σταθμισμένα κριτήρια αξιολόγησης, που ετοιμάζονται από ειδικούς φορείς για τους εκπαιδευτικούς, είτε ερωτήσεις ανοικτού ή κλειστού τύπου, που ετοιμάζει για τις ανάγκες της τάξης του ο ίδιος ο εκπαιδευτικός.
Οι συγκρίσεις όμως και ο ανταγωνισμός που προκύπτουν από τη χρήση βαθμολογικών κλιμάκων , έχουν οδηγήσει τη σύγχρονη παιδαγωγική στην αναζήτηση εναλλακτικών μορφών βαθμολογίας όπως η αντικατάσταση της βαθμολογικής από περιγραφική αξιολόγηση και η χρήση μικτών μορφών βαθμολογίας που θα αξιολογείται εκτός από τη μάθηση , η προσπάθεια και ο βαθμός αυτοβελτίωσης των μαθητών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η αξιολόγηση και η βαθμολογία είναι απαραίτητα συστατικά στοιχεία της διαδικασίας της διδασκαλίας. Χωρίς αξιολόγηση δεν υπάρχει ολοκληρωμένη διαδικασία αφομοίωσης της διδακτικής ύλης. Η συμπεριφορά του διδάσκοντα κατά την αξιολόγηση, ασκεί μεγάλη επίδραση στη σχέση δάσκαλου-μαθητή.
Ωστόσο η αξιολόγηση και η βαθμολογία είναι μόνο ένα από τα μέσα παιδαγωγικής ανάμεσα σε άλλα. Δεν μπορούν να κάνουν «θαύματα» αν για παράδειγμα ο καθορισμός των σκοπών και του περιεχομένου της διδασκαλίας έχει κενά. Αν και είναι μέσα παιδαγωγικής, έπονται, και προηγείται η σχέση διδάσκοντα-μαθητή. Όταν ο δάσκαλος διαθέτει «μικρό κύρος» οι μαθητές του δεν τον θεωρούν δίκαιο. Ως μέθοδος παρακίνησης η αξιολόγηση και η βαθμολογία δεν είναι ούτε οι μοναδικές ούτε οι πιο κατάλληλες κατά περίπτωση.
Εφαρμόζονται σωστά μόνον όταν βοηθούν στην ανάπτυξη όλων των μαθητών και δεν εμποδίζουν ορισμένους από αυτούς. Ο διδάσκοντας πρέπει να συγκεκριμενοποιεί σωστά τους στόχους και τις απαιτήσεις του αναλυτικού προγράμματος της τάξης του. Οι κρίσεις αξιολόγησης πρέπει να είναι πάντα συγκεκριμένες και τελικώς ο διδάσκοντας φέρει την απόλυτη ευθύνη για αυτές .
Η αξιολόγηση, όπως όλες οι παιδαγωγικές αποφάσεις, απαιτούν προηγουμένως να αναλογιζόμαστε τις επιδράσεις που θα έχουν.
Κωνσταντίνα Παλαμιώτου
Σχολική Σύμβουλος ΠΕ02 Σάμου-Ικαρίας-Φούρνων
