http://youtu.be/tSdcUWST1ko

Russia warns Obama and Monsanto

Monsanto is causing a global concern.  Russian President Vladimir Putin is taking Obama and Monsanto to task.  This is extremely troubling:
http://topinfopost.com/2013/05/28/russia-warns-obama-monsanto

ΠΕΡΙΠΟΥ ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ ΕΙΧΑ ΓΡΑΨΕΙ ,
ΟΣΑ ΘΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ:

Η «ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΚΡΙΣΕΩΝ ΗΘΙΚΗΣ»

ΥΠΟ ΜΟΡΦΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ

 Από την εποχή που, υπό την επίδραση της χρησιμοθηρικής φιλοσοφίας του Bentham, διαμορφωνόταν η αντίληψη για την «αυτορρύθμιση» της ισορροπίας του κοινωνικού συστήματος, δεν πέρασε πολύς καιρός και κατέστη εμφανές ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.

Στην πραγματικότητα οι προκύπτουσες από τη βιομηχανική κοινωνία αντιθέσεις και h συνεχής τους αύξηση έθεσαν επιτακτικώς το αντίστοιχο αίτημα για την έρευνα – υπό νέα οπτική- των αναφυομένων προβλημάτων.

Κινούμενη εντός του θετικιστικού πλαισίου η έρευνα αυτή εστίασε την προσοχή της, αντί του όλου, στο μέρος  και διαμορφώθηκε ιδιαίτερος κλάδος – αυτός της βιομηχανικής κοινωνιολογίας – ο οποίος προσπάθησε να προσεγγίσει την επιχείρηση ως ένα ιδιόμορφο «κοινωνικό σύστημα» και όχι ως οικονομικοτεχνική ενότητα.

Ακολουθώντας ωστόσο ο ίδιος αυτός κλάδος, ως προς την μέθοδο, την εμπειρική κοινωνική έρευνα (empirische Sozialfoschung) και προβάλλοντας τα συμπεράσματά του ως γενικεύσεις εμπειρικώς επαληθεύσιμων δεδομένων, φέρει ήδη στο προσκήνιο μιαν εσωτερική  αντίφαση:

Πρόκειται για τη διάσταση μεταξύ της εμπειρικής μεθοδολογίας του και της αρχικής τελεολογικής προθέσεώς του να αποκαταστήσει την ισορροπία και να οδηγήσει στη συνεχή αύξηση της παραγωγικότητας στην επιχείρηση.

Αυτό βεβαίως είναι μόνο η εμφανέστερη εκδήλωση μιας εγγενούς αδυναμίας της ως άνω επιστήμης: η ίδια η βιομηχανική κοινωνιολογία «αυτοπροσδιορίζεται»   ως κλάδος  εμπειρικής έρευνας,  ο οποίος  αντιτίθεται προς τον «ιδεολογικό» χαρακτήρα της Φιλοσοφίας της Ιστορίας.

Συνεπώς «στερείται του κατεξοχήν κριτικού περιεχομένου της θεωρίας» και ως εκ τούτου η θεμελίωσή της επί αξιολογικού επιπέδου είναι αδύνατη.

Εκείνο ωστόσο που έχει εξαιρετικώς φιλοσοφικό ενδιαφέρον, εξ απόψεως θεωρητικής και κριτικής της ιστορίας, είναι η συνεξέταση της συμπεριφοράς του homo oeconomicus και της ορθολογικής οργανώσεως της εργασίας, εγχείρημα το οποίο από της αρχαιότητος μέχρι σήμερα διατηρείται εξόχως επίκαιρο.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ας διεξέλθουμε εν προκειμένω την περίπτωση της Εταιρείας «Διαχειρίσεως Κρίσεων» υπό την επωνυμία Burson- Masteller (εφεξής Β.Μ.), η οποία αποτελεί το εφαρμοστικό παράδειγμα της διατυπώσεως ηθικών κρίσεων επί επιχειρησιακών ζητημάτων:

(Η Β.Μ. υπήρξε εταιρεία δημοσίων σχέσεων , θυγατρική της διαφημιστικής Young and Rubicam, μια από τις μεγαλύτερες στον τομέα της. Ενδεικτικώς τα έσοδά της για το οικονομικό έτος 1996 ανήλθαν σε 233.300.000 δολάρια).

Στη  διαφημιστική της σελίδα στο διαδίκτυο η Β.Μ. ανέγραφε: «Η αντίληψη της πραγματικότητας είναι αληθινή. Αυτή χρωματίζει το τι βλέπουμε, το τι πιστεύουμε, το πώς συμπεριφερόμαστε. Μπορεί να κατευθυνθεί …ώστε να κινητοποιεί συμπεριφορές …να δημιουργεί θετικά επιχειρηματικά αποτελέσματα».

Κάτω από την επωνυμία της υποσημείωνε: «Κατευθύνουμε τις αντιλήψεις, που καθορίζουν το αποτέλεσμα».

Όπως παρατηρεί η δημοσιογράφος της Guardian, Andy Beckett, (πηγή για την αποκλειστικότητα της Guardian στην Ελλάδα το περιοδικό metro): «Σε έναν κόσμο, που οι φτωχοί αυξάνουν κατακόρυφα, οι πλούσιοι γίνονται καταναλωτές με κρίση και συνείδηση … το να πουλάς καπιταλισμό είναι πια μια δύσκολη δουλειά. Οι επιχειρήσεις πρέπει να φαίνονται  «ηθικές», οι κυβερνήσεις να φαίνονται  πως σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, για να συγκεντρώνουν επενδύσεις». Η Β.Μ. εγγυάται αυτή τη διαφύλαξη της φαινομενικής ηθικότητας των πελατών της.

Ας ρίξουμε μια ματιά στο πελατολόγιό της: πελάτες της Β.Μ. σε Ευρώπη και Αμερική υπήρξαν η Κυβέρνηση της Αργεντινής (1976-1981), χημικές βιομηχανίες μοσχευμάτων σιλικόνης, Βρετανοί εξαγωγείς κρέατος «τρελλών αγελάδων», προσφάτως δε (1998 κ.εξ.) οι αγροχημικές βιομηχανίες μεταλλαγμένων τροφίμων.

Από φιλοσοφική άποψη έχει ερευνητικό ενδιαφέρον η παρουσίαση του ορθολογικού διαγράμματος της στρατηγικής της Β.Μ. , η οποία αποσκοπεί στην «ηθική κάθαρση» των πελατών της.

·         Οριοθετούνται ως «Killing Fields» («ναρκοπέδια») όσα θέματα σχετίζονται  με κίνδυνο της δημόσιας υγείας  ή γενικότερα με περιβαλλοντικό κίνδυνο: «Δεν συμφέρει τις εταιρείες και τις βιομηχανίες να έρχονται σε αντίθεση γι αυτά τα θέματα, γιατί το κίνητρο του κέρδους μοιραία υπονομεύει την αξιοπιστία τους».

·         Η Β.Μ. τονίζει ως βασική αρχή της τη δημιουργία θετικών αντιλήψεων καθώς και το γεγονός πως αυτές δημιουργούνται , όταν ο καταναλωτής μπορεί εύκολα να αντιληφθεί κάποιο δικό του κέρδος.

·         Προτείνει επίσης τη χρησιμοποίηση εκ μέρους των εταιρειών πάντοτε «ειδικών» επί των δημοσίων σχέσεών τους με τα Μ.Μ.Ε. Αυτό γιατί οι δημοσιογράφοι δεν κάνουν προσωπική έρευνα κυρίως για θέματα βιοτεχνολογίας. Αντιθέτως αναπαράγουν θέματα που  «πουλιούνται» εύκολα, ενώ συγχρόνως επείγονται από την επικαιρότητα και την πληθώρα των θεμάτων.

·         Ο ειδικός λοιπόν σύμβουλος, κατά την Β.Μ. είναι δυνατόν να στρέψει αλλού το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης με βάση τρία αξιώματα:

o   Κάνει χρήση των συμβόλων και όχι της λογικής. Τα συνδεόμενα σύμβολα με τις ιδέες και τις έννοιες της ελπίδας, της κατανοήσεως και της αυτοεκτιμήσεως είναι τα πλέον ενδεδειγμένα.

o   Αναφέρεται σε προϊόντα και όχι σε τεχνολογίες – στα προϊόντα εντοπίζονται οι αρνητικές  γενικότερες συνέπειες κατά τη διαδικασία  παραγωγής του προϊόντος

o   Συζητεί για «ιστορίες» και όχι για «ζητήματα». Ως ιστορίες νοούνται τα δημοσιογραφικά ευχάριστα αναγνώσματα ενώ ως ζητήματα οι δυσάρεστες και "άλυτες" θεματικές.

………………………………………………………………………………………………………………………….................

(Είναι αληθές ότι της ως άνω προβληματικής υπόκειται ένα βαθύτερο φιλοσοφικό ερώτημα: Πώς αντιμετωπίζεται από τη σύγχρονη κοινωνική φιλοσοφία ο ορθολογισμός; Οπωσδήποτε το ερώτημα αυτό της λογικότητας προηγείται μεθοδολογικά  του άλλου αξιοσημείωτου ερωτήματος  της ηθικότητας, από τη στιγμή που ένα παρόμοιο αξιολογικό σύστημα θα επιχειρήσει να θεμελιώσει την ηθική συμπεριφορά επί ορθολογικής βάσεως (Rationalisierung). Εν προκειμένω και κατά τον Horkheimer ως λογικός θεωρείται εκείνος ο οποίος είναι σε θέση να γνωρίζει τι του είναι χρήσιμο. Πρόκειται για την αντίληψη που θέτει την τυπική λειτουργία του μηχανισμού του σκέπτεσθαι υπό την αρχή της ίδιας αυτού χρησιμότητος, και η οποία θα μπορούσε να ονομασθεί υποκειμενοποίηση του λόγου.)

Στο σημείο αυτό θα παρατηρούσαμε ότι , αν κριτήριο του «υποκειμενοποιημένου λόγου» είναι η γνώση , κατά τη χρησιμοθηρική αντίληψη, στην περίπτωση ενός επιχειρηματία αυτό δεν περιορίζεται μόνο σε όσα προβλήματα αφορούν στην εργατική τάξη και στη σχέση της προς τους εργοδότες αλλά επεκτείνεται προκειμένου για την τάξη των καταναλωτών- αγοραστών των προϊόντων της εκάστοτε επιχειρήσεως, συνεπώς ενδεχομένως και του συνόλου των μελών μιας κοινωνίας.

Πίσω από παρόμοιου τύπου εταιρείες «διαχειρίσεως κρίσεων» βρίσκονται «πελάτες», επιχειρηματίες με ουσιαστικό στόχο την κατεύθυνση της κοινής γνώμης, δηλαδή την χειραγώγηση της συμπεριφοράς μιας ολόκληρης κοινωνίας .

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

Τα ηθικής τάξεως ζητήματα σχετίζονται ακριβώς με την αντίφαση μιας χρησιμοθηρικής εκδοχής της λογικότητας. Η ηθική πρακτική των επιχειρήσεων, θα λέγαμε ότι αφορά την «προς τρίτον» στάση της και όχι την εσωτερική διαχειριστική της προσέγγιση- και σε καμία περίπτωση δεν είναι ούτε λογικώς ούτε ηθικώς κριτήριο η υποκειμενική (και ιδιοτελής) κρίση του επιχειρηματία, στον οποίον αυτή ανήκει.

Ας δούμε προς στιγμήν την έννοια του αναγκαίου συναφώς προς την έννοια του ηθικού. Το παράδειγμα της Jennifer Jackson (στο An Introduction to Business Ethics)είναι διαφωτιστικό: Όταν απειλείται η προσωπική μου ασφάλεια "νομιμοποιούμαι" ηθικώς να διαπράξω φόνο ευρισκόμενος σε άμυνα. Μπορεί ωστόσο να ισχυριστεί κανείς εξίσου  πειστικά ότι ισχύει το ίδιο, αν διαπράξει κανείς φόνο για την «επιβίωση» της επιχειρήσεώς του, επειδή τελικώς από αυτήν εξαρτάται και η επιβίωση πολλών οικογενειών των εργαζομένων σε αυτή;

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΑ: Ας δούμε πώς ενήργησε σε παρόμοια περίπτωση η B.M.

Όταν η Βρετανική M.L.C. (Meat and Livestock Commission), η οποία είχε ιδρυθεί από την κυβέρνηση της Βρετανίας με στόχο την αύξηση των πωλήσεων βρετανικού κρέατος, αντιμετώπισε το πρόβλημα της νόσου της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας στα βοοειδή,(1994), προσέλαβε την B.M. για να επιτύχει την εξαγωγή των νοσούντων αγελάδων στη Γερμανία. Η Β.Μ. επιβεβαίωνε σε φάκελο πληροφοριών προς την Γερμανία πως «τα πολύ αυστηρά μέτρα που επιβάλλονται σήμερα στη Βρετανία κάνουν πραγματικά αδύνατο το ενδεχόμενο κρέατα από άρρωστα ζώα ή και άρρωστα ζώα να διατίθενται στην αγορά». Στις 5 Μαρτίου του 1996, ο επικεφαλής της Βρετανικής κτηνιατρικής υπηρεσίας παραδέχτηκε ότι γεύματα, που περιείχαν αλεσμένο κρέας (αιτία της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας), εξακολουθούσαν να δίνονται σε μηρυκαστικά, παρόλο που αυτό είχε «απαγορευτεί»  προ οκταετίας!

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

Επειδή η καλή ηθική συμπεριφορά προσδιορίζει την «καλή» επιχείρηση, επιλέγεται από ορισμένους όχι η συμπεριφορά αυτή να είναι η ενδεικνυόμενη, αλλά να φαίνεται ότι είναι έτσι. Τότε επιστρατεύονται εταιρείες, όπως η Β.Μ., οι οποίες αναλαμβάνουν να δημιουργήσουν αυτή την «καλή εικόνα», χωρίς να ενδιαφέρονται αν πράγματι αυτό  είναι αληθές.

ΑΛΛΟ ΕΝΑ «ΔΙΑΦΩΤΙΣΤΙΚΟ» ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Στην περίπτωση αμερικανικής πολυεθνικής εταιρείας (Union Carbide), στης οποίας τις εγκαταστάσεις στο Bhopal της Ινδίας το 1984,   σκοτώθηκαν 2.000 άνθρωποι και τραυματίστηκαν άλλοι 200.000.

Αμέσως μετά την καταστροφή στελέχη της Β.Μ. συναντήθηκαν με τους ιδιοκτήτες της χημικής βιομηχανίας για να σχεδιάσουν στρατηγική δημοσίων σχέσεων, δηλαδή πώς θα «σβήσουν» αυτούς τους θανάτους από τις συνειδήσεις των ανθρώπων… Μάλλον τα κατάφεραν πολύ καλά.

Πίσω από αυτή τη συζήτηση υφίσταται το πρωταρχικό ερώτημα της συνάφειας του ευδαίμονος βίου και της λειτουργίας μιας επιχείρησης: Υπάρχει οποιαδήποτε σχέση μεταξύ αυτών που η Business Ethics αναφέρει ως “Lining Well” (Ευ ζην) και του “Being Business” (επιχειρείν) ;

Πώς το αριστοτελικό «ευ ζην», θα μπορούσε να στοιχειοθετηθεί στον σύγχρονο κόσμο των επιχειρήσεων;

Επί παραδείγματι το τελευταίο ζήτημα, με το οποίο ασχολείται η Β.Μ. είναι τα γενετικώς μεταλλαγμένα τρόφιμα. Πελάτης είναι η Europabio, η «μητέρα- εταιρεία» πολλών θυγατρικών αγροχημικών βιομηχανιών, που παράγουν τέτοιου είδους τρόφιμα, όπως η Μonsanto, που διακινεί τη μεταλλαγμένη σόγια.

Η αντίδραση της Ευρώπης(σε Αυστρία, Ιταλία και Λουξεμβούργο απαγόρευσαν την εισαγωγή, εμπορία και καλλιέργεια του γενετικά μεταλλαγμένου καλαμποκιού, ενώ στις υπόλοιπες χώρες η αντίδραση των διαφόρων ενώσεων καταναλωτών ανάγκασαν τις αλυσίδες super market να απαιτήσουν μόνον φυσικές τροφές, ενώ στα μεταλλαγμένα προϊόντα να υπάρχουν ενδεικτικές πινακίδες), θορύβησε τις αμερικανικές βιομηχανίες.

Φυσικά η Β.Μ. εκλήθη να σώσει την κατάσταση σχεδιάζοντας την ανάλογη στρατηγική, όπως ότι λόγου χάρη η «Europabio»,πρέπει να γίνει η καλύτερη και πιο αξιόπιστη πηγή των δημοσιογράφων για θέματα βιοτεχνολογίας. ……………………………………....................

Με λίγα λόγια, προτείνεται από την Β.Μ. η Europabio να καταστεί κυριολεκτικώς «Readers Digest» ώστε να προωθήσει διά της διασημότητας τα μεταλλαγμένα προϊόντα υπό το ευχερές άλλοθι του εκσυγχρονισμού.

Το παραπάνω κείμενο, απαρτίζεται  από αποσπάσματα της ομότιτλης εργασίας μου, η οποία περιλαμβάνεται στο συλλογικό έργο: Φιλοσοφίας Αγώνισμα, Αθήνα 2004,εκδ.ΙΩΝΙΑ,Διεθνής Ένωση για την Ελληνική Φιλοσοφία, Κέντρου Ελληνικής Φιλοσοφίας και Παιδείας ,Σειρά: Μελέτες Ελληνικής Φιλοσοφίας, σς. 398-404

δρ. Κωνσταντίνα Παλαμιώτου