Μιά ανάρτησι, που δεν χρήζει σχολιασμού

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΧΟΛΗΣ  Πολιτικών Μηχανικών ΑΠΘ (εν έτει 2012)

Αγαπητοί συνάδελφοι, αγαπητοί φοιτητές
Θα  ήθελα να θέσω υπόψη σας τα ακόλουθα :

1) Λόγω της ιδιαίτερα άσχημης κατάστασης που έχει δημιουργηθεί από τα σκουπίδια που έχουν συσσωρευτεί στις αίθουσες και τους διαδρόμους της πτέρυγας του Τμήματος  Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ, ζήτησα, από όσα μέλη ΔΕΠ του Τμήματος επιθυμούν, να  συγκεντρωθούν τη Δευτέρα 22/10/2012 το πρωί στις 12.00 στην πτέρυγα του Τμήματος, προκειμένου να μαζέψουμε τα σκουπίδια και να ευπρεπίσουμε τις αίθουσες διδασκαλίας, ώστε να διασφαλιστούν οι στοιχειώδεις συνθήκες υγιεινής και αξιοπρεπούς λειτουργίας.

2) Στον τόπο συγκέντρωσης που είχε οριστεί μας περίμεναν 30 περίπου εργολαβικοί υπάλληλοι–απεργοί καθώς και ένας ανάλογος αριθμός φοιτητών, οι περισσότεροι από τους οποίους ανήκαν σε άλλα Τμήματα και σχολές. Εξηγήσαμε στους συγκεντρωμένους ότι σκοπός μας δεν ήταν να υποκαταστήσουμε το έργο των υπαλλήλων καθαριότητας, αλλά απλώς να διασφαλίσουμε στοιχειώδεις συνθήκες υγιεινής και αξιοπρεπούς λειτουργίας, δεδομένου  ότι η εκπαιδευτική διαδικασία (μαθήματα και εργαστήρια) στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Α.Π.Θ. συνεχίζεται και οι φοιτητές προσέρχονται (ακόμη…) στα μαθήματα. Μετά από φωνασκίες και έντονες αντιδράσεις των συγκεντρωμένων, δεν μας επετράπη η είσοδος στις αίθουσες διδασκαλίας. Επίσης απορρίφθηκε η πρόταση-παράκλησή μας να καθαρίζονται  από τους απεργούς, σε ένδειξη καλής θέλησης, τουλάχιστον  οι τουαλέτες των φοιτητών. Μετά από αυτά αποχωρήσαμε.

3) Την ίδια μέρα,  γύρω στις 4 η ώρα το απόγευμα, ένας συνάδελφος επιχείρησε να μαζέψει, μόλις άρχισε το μάθημα, τα σκουπίδια τα οποία είχαν συσσωρευτεί ακόμα και πάνω στην έδρα. Στην προσπάθειά του αυτή άρχισαν να συμμετέχουν και φοιτητές. Σε τρία λεπτά από την έναρξη της συλλογής των σκουπιδιών κατέφθασε στο χώρο του μαθήματος μια ομάδα εργολαβικών υπαλλήλων συνοδευόμενη από ομάδα φοιτητών και φοιτητριών, κυρίως τoυ Τμήματος Αρχιτεκτόνων, οι οποίοι αφού προπηλάκισαν τον διδάσκοντα, ο οποίος παρέμεινε ψύχραιμος και τους εξήγησε την άποψή του, δήλωσαν ότι δεν θα αποχωρούσαν από την αίθουσα αν δεν υποσχόταν ο διδάσκων ότι δεν θα μαζέψει τα σκουπίδια!!! Άφησαν μάλιστα και δύο «τοποτηρητές» προκειμένου να επιβλέπουν την εφαρμογή της εντολής τους!!!

4) Δύο μέρες πριν είχε εμφανιστεί στην ίδια αίθουσα κατά τη διάρκεια του μαθήματος αδέσποτος (?) σκύλος που σκάλιζε τις σακούλες . Συγκεκριμένα μέλη ΔΕΠ επίσης μου κατήγγειλαν την εμφάνιση ποντικιών.

Αγαπητοί φίλοι

Είμαι σίγουρος ότι γνωρίζετε την κατάσταση, η οποία έχει φθάσει στο απροχώρητο. Τα όρια της αξιοπρέπειας έχουν ξεπεραστεί. Αναγνωρίζω ασφαλώς το δίκαιο αγώνα των εργολαβικών υπαλλήλων για την εξασφάλιση της εργασίας τους, δυστυχώς όμως διαπιστώνω ότι έχουν πλέον εναποθέσει την επίλυση του προβλήματός τους σχεδόν αποκλειστικά στην παρεμπόδιση της εκπαιδευτικής λειτουργίας. Κατά τη διάρκεια μάλιστα της συζήτησης μου ζήτησαν  να κλείσω το Τμήμα μέχρι να ικανοποιηθεί το αίτημά τους και ότι δεν τους ενδιαφέρουν οι επιπτώσεις!  Θεωρώ ότι , σε κάθε περίπτωση, το κλείσιμο του Τμήματος πλήττει καίρια το εκπαιδευτικό έργο και θα έχει ενδεχομένως σοβαρές επιπτώσεις στο χρονικό προγραμματισμό λειτουργίας του (13 εβδομάδες μαθημάτων-εξετάσεις).

Ζήτησα λοιπόν από το Πρυτανικό Συμβούλιο  τα ακόλουθα :

1)   Να θέσει, με κάθε πρόσφορο νόμιμο τρόπο, τους εμπλεκόμενους στο πρόβλημα της καθαριότητας, εργολάβο και εργολαβικούς υπαλλήλους προ των ευθυνών τους έναντι των φοιτητών

2)   Να απαιτήσει την πραγματική λειτουργία ομάδων προσωπικού ασφαλείας, με βάση χρονοδιάγραμμα που θα μας κοινοποιηθεί, ώστε να διασφαλιστούν οι στοιχειώδεις συνθήκες υγιεινής

3)   Να επιβλέψει, με τη βοήθεια των Τμημάτων, την εφαρμογή των παραπάνω

 

Με εκτίμηση

Χρήστος Αναγνωστόπουλος

Πρόεδρος του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών

 

 

Υ.Γ.1  Κάθε πρακτική σχετική πρόταση δεκτή προς συζήτηση

 

Υ.Γ. 2. Θα  ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου σε όλα τα μέλη ΔΕΠ που συγκεντρώθηκαν τη Δευτέρα, καθώς και σ’ αυτούς που δεν ήταν δυνατό να είναι παρόντες και εκδήλωσαν με διάφορους τρόπους τη συμπαράσταση τους.

Ο ανθρώπινος βίος έχει τέσσερις  κανόνες:

• το παράδοξο: η ζωή είναι ένα μυστήριο, μην χάνεις χρόνο προσπαθώντας να την κατανοήσεις

ΕΝ ΟΙΔΑ ΟΤΙ ΟΥΔΕΝ ΟΙΔΑ  (Σωκράτης)

• το χιούμορ: μην χάνεις την αίσθηση του χιούμορ, προπάντων με τον εαυτό σου

ΣΩΚΡΑΤΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ

• η αλλαγή: τίποτε δεν μένει το ίδιο

ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΡΕΙ (Ηρακλειτος)

• το ταξίδι: αυτό που έχει αξία είναι το ταξίδι, όχι ο προορισμός

...ΤΩΡΑ ΘΑ ΤΟ ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΟΙ "ΙΘΑΚΕΣ" ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ (Καβάφης)

δρ.Κωνσταντίνα Παλαμιώτου

Μια διαφωτιστική  δημοσίευση στην Καθημερινή		Τα άκρα και οι συμψηφισμοί
Tου Πάσχου Mανδραβέλη
Έγινε «κράτος εν κράτει» η Χρυσή Αυγή, όπως ισχυρίζονται πολλοί; Η ενέργεια του βουλευτή της κ. Χρήστου Παππά, ο οποίος όρμησε σε αστυνομική κλούβα και «απελευθέρωσε» έναν προσαχθέντα, αυτό δείχνει. Ένα μέλος του κοινοβουλίου έγινε ταυτοχρόνως αστυνομικός και δικαστής και «απελευθέρωσε» κάποιον ο οποίος πιθανώς να διέπραξε κάποια αδικήματα. Μόνο που το θράσος και η αντιδημοκρατική συμπεριφορά αυτού του βουλευτή δεν είναι καινοφανή. Το ’χει κάνει ο κ. Τάσος Κουράκης τον Δεκέμβριο του 2009 στη Θεσσαλονίκη, διότι ως αστυνομικός και δικαστής ταυτοχρόνως έκρινε ότι «οι συγκεκριμένες συλλήψεις έγιναν “στο σωρό” και χωρίς καμία συμμετοχή σε πράξεις βίας ή καταστροφής» (ανακοίνωση 11.12.2009)· το διέπραξαν και οι «χρήσιμοι παριστάμενοι» ΣΥΡΙΖΑ τον Οκτώβριο του 2009 στο Φλοράλ των Εξαρχείων, όταν παρέταξαν τα στήθη τους για να μη συλλάβει η αστυνομία έναν νεαρό που καταδίωκε. Πιθανώς, λοιπόν, ο κ. Χρήστος Παππάς να είχε πολύ καλούς δασκάλους στην αντιμετώπιση της «κρατικής καταστολής».

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗ

"Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία..."

Τι σημαίνει ότι η ελευθερία θέλει  αρετή;

Σημαίνει ότι για να ασκήσει κανείς κάθε δικαίωμά του ελευθέρως, πρέπει να είναι ενάρετος. Δηλαδή, να διακρίνεται από ένα αξιωματικό ηθικό καταστατικό τέτοιου είδους, ώστε η δική του ελευθερία να σταματά εκεί, που αρχίζει  η ελευθερία του άλλου.

Τι σημαίνει ότι η ελευθερία θέλει τόλμη;

Σημαίνει ότι πρέπει να είσαι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να υποστείς τις συνέπειες των πράξεών σου, να υπερασπιστείς "έως θανάτου" ακόμη τις αρχές σου, τα πιστεύω, την ιδεολογία σου. 

Επομένως, αν η τέχνη αξιώνει να είναι ελεύθερη, θα πρέπει να προσέχει να μην γίνει ασύδοτη: γιατί εκεί που σταματά το δικαίωμα της ελευθέρας εκφράσεως του ενός, αρχίζει το δικαίωμα να μην προσβάλλεται το θρησκευτικό συναίσθημα του άλλου(συνταγματική επιταγή άλλωστε).

Και, όση "τόλμη", μπορούν να επιδείξουν οι μεν, επιμένοντας να ανεβάσουν μια παράστασιν βλάσφημη, που προσβάλλει το θρησκευτικό συναίσθημα της επικρατούσης θρησκείας των Ορθοδόξων Ελλήνων, (με την ιδεολογική συμπαράστασιν της  ΔΗΜΑΡ, και του ΣΥΡΙΖΑ), άλλη  τόση "τόλμη" μπορούν να επιδείξουν  οι δε, επιμένοντας να κατεβει η εν λόγω παράστασις (με την ιδεολογική συμπαράστασιν της Χρυσής Αυγής).

Πώς αντιδρά ο καθένας; 

(ή "Εκείνοι τη δουλειά τους,

κι εμείς τη δική μας")

• Το κράτος υποχρεούται, προς διατήρησιν της τάξεως, να παρεμβαίνει όταν επιχειρείται  άσκησις βίας.
• Οι ηθοποιοί, που δεν έχουν θρησκευτικές ανησυχίες, επιχειρούν με μια προκλητική παράστασιν να έχουν πρόσβασιν στο κοινό τους, προσβάλλοντας το θρησκευτικό συναίσθημα των Χριστιανών.
• Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, που νοιώθουν βαθειά προσβεβλημένοι,με κάθε τρόπο επιχειρούν να αποτραπεί αυτή η παράστασις.
• Οι δικαστές αποφάσισαν όχι στα ασφαλιστικά μέτρα. Σεβαστό δικαστικώς από τους άχρωμους και άοσμους, "χλιαρούς" και ...political correct πολίτες.Υπάρχουν ορισμένοι.
• Η Εκκλησία της Ελλάδος έκρινε βλάσφημο το έργο.  Σεβαστό εκκλησιαστικώς από τους ορθοδόξους Χριστιανούς. Υπάρχουν πολλοί.
• Ο συγγραφέας του έργου έκρινε καλαίσθητη την ιδέα ενός φανταστικού gay (!!!) Ιησού. Σεβαστό "καλλιτεχνικώς" από αθέους, gay και "συνοδοιπόρους". Υπάρχουν αρκετοί.
• Οι υποκριτές, που υπάρχουν άφθονοι,  βρήκαν τώρα, τη μεγάλη ευκαιρία: θέλουν την ελευθερία εκείνοι,που απέκλεισαν μιαν αθλήτρια από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, γιατί έγραψε δυο λόγια στο twitter, οι ίδιοι θέλουν την ελεύθερη διακίνηση ιδεών αλλά μόνον των δικών τους ιδεών. Οι δημοσιογράφοι κατακεραυνώνουν τη βία των ακροδεξιών τώρα, αλλά όταν η βία ασκείται από αριστερούς και αριστεριστές αποτελεί "δίκαιη οργή  του λαού". Επικαλούνται κάποιοι τη νομιμότητα, αλλά δεν τους ενοχλεί το σύνθημα "νόμος είναι το δίκαιο του εργάτη", υπό αυτή την έννοια "νόμος είναι το δίκαιο του Χριστιανού". 
• Ο σκηνοθέτης της παραστάσεως δηλώνει "ελληνοαλβανός" και το συγκρίνει με το "ελληνοαμερικανός", υποκρινόμενος ότι δεν ξέρει πως το δεύτερο σημαίνει τον Έλληνα, που πήγε στην Αμερική, νομίμως ως επί το πλείστον, ενώ το πρώτο σημαίνει τι; τον Αλβανό, που ήρθε στην Ελλάδα, παρανόμως ως επί το πλείστον; ή κάποιους σαν τον Τσενάι; (το αλβανόπουλο, που ένοιωθε ... "ελληνόπουλο" και σήμερα διατρανώνει πως τότε έλεγε ψέμματα, επειδή έτσι του είπαν να λέει.)
•  Η θιασάρχις δηλώνει "βαπτισμένη Χριστιανή Ορθόδοξη " και θεωρεί   μήνυμα του έργου την "αγάπη(!) προς τον πλησίον" (sic).
• Απορία: Γιατί τόσον καιρό ανεχτήκαμε ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΑΝΤΕΣ και τώρα ΜΑΣ ΕΝΟΧΛΕΙ Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ (μόνον τη Χρυσή Αυγή είδαν όλοι, αλλά εκεί ήταν κι άλλοι που χαρακτηρίζονται από τα Μ.Μ.Ε. "παραθρησκευτικοί κομπάρσοι"). Γιατί ωστόσο δεν έχουν χαρακτηριστεί ΠΟΤΕ ως "ανθέλληνες κομπάρσοι" όλα τα αριστερίζοντα γκρουπούσκουλα, όλοι οι αριστεριστές, όλα τα "κινήματα αριστερών πολιτών κ.τ.π.", όλοι οι συνδικαλιστοπατέρες, που κατεβάζουν τους γενικούς, πηδούν μάντρες λιμανιών,σπάζουν πόρτες γραφείων, κάνουν πολλά χειρότερα "ων ουκ έστι αριθμός"; 
•  Ερώτημα: Όλοι οι παραπάνω υποκριτές, πώς αντέδρασαν στα έκτροπα στην Πλατεία Συντάγματος  όταν οι μουσουλμάνοι αντέδρασαν στην υποτιθέμενη "προσβολή" του Κορανίου(ιερού βιβλίου τους);
• Συνεπώς: Η αστυνομία έκανε τη δουλειά της, οι ηθοποιοί έκαναν τη δουλειά τους, οι υποκριτές πολιτικοί και δημοσιογράφοι κάνουν (και θα συνεχίσουν να κάνουν)τη δουλειά τους...  

 Αυτοί τη δουλειά τους, κι εμείς τη δική μας...

Με τόλμη και αρετή... συνέχεια, 

αναλαμβάνοντας την ευθύνη...των πράξεων και των λόγων μας!

 Η προσωπική μου γνώμη  για το έργο, τον συγγραφέα και τους ηθοποιούς, που το επέλεξαν ως "πιασάρικο" θέμα, προβοκατόρικο και συνεπώς εμπορικότατο ( με δωρεάν διαφήμιση από τα Μ.Μ.Ε.)είναι συνοπτικώς η ακόλουθη: Αν και ο Κύριος Ημών  Ιησούς Χριστός εν προκειμένω θα έλεγε: Πάτερ, άφες αυτοίς ου γαρ οίδασιν τι ποιούσιν, επειδή εγώ δεν αντέχω, γιατί  απλώς είμαι άνθρωπος, ως Ορθόδοξη Χριστιανή λέω: "Υπάγετε οπίσω μου "σατανάδες", ως Ελληνίδα σκέπτομαι "Κοίτα χρονική στιγμή, που διάλεξαν"... και ως διδάκτωρ Αισθητικής Φιλοσοφίας διερωτώμαι ," ως πότε τα στρατευμένα σκουπίδια θα θεωρούνται τέχνη;" (γιατί εκτός των άλλων το έργο είναι και ... αντιαισθητικό)

δρ.Κων/να Παλαμιώτου

Τι κρύβεται πίσω από την απελπισία μας;

(ή γιατί απέτυχε το ... shoping therapy)

• Αρχικώς πίσω από την απελπισία μας κρύβεται η αδυναμία μας να συνεχίσουμε να ζούμε με την καταναλωτική συμπεριφορά, στην οποία είμαστε συνηθισμένοι: δηλαδή δεν έχουμε τα οικονομικά μέσα για ένα ακόμη φιλάρεσκο ντύσιμο, για μιαν ακόμη επίσκεψη στα καταστήματα για "shoping therapy", για τη σύναψη ενός ακόμη "διακοποδανείου", καταναλωτικού δανείου, ή την αποπληρωμή παρόμοιων παλαιών, για τη συντήρηση και διατήρηση ενός ακόμη περισσοτέρων κυβικών αυτοκινήτου και πάει λέγοντας...
• Στη συνέχεια κρύβεται ο ναρκισσισμός, που μας οδήγησε στην υπερκατανάλωση:στις πολυτελείς κατοικίες, στα άνετα εξοχικά, στα ταξίδια - σε κάθε τι που το αποκτούσαμε χωρίς κόπο αλλά απλώς με δανεισμό και μεταθέτοντας τον χρόνο πληρωμής στο μέλλον, δηλαδή ουσιαστικώς δανειζόμενοι από τη γενιά των παιδιών μας.
• Τα παιδιά όμως αυτά δεν ήθελαν, δεν τα ρωτήσαμε αν ήθελαν, υλικά αγαθά,κινητά, ηλεκτρονικά, φαστ-φουντ, σινεπλέξ, καφετέρια, πισίνα, και ακόμη πανάκριβες "απασχολήσεις", όπως "μπαλέτο", "καράτε", "πιλάτες","ρέικι"," γιόγκα", ούτε πανάκριβες αισθητικές συνήθειες, "τατουάζ","μανικιούρ-πατικιούρ", "ανταύγειες", "τρύπημα" αυτιών(και όχι μόνον), καταστροφικές εκτός από πανάκριβες συνήθειες, που εμείς τους μάθαμε ή τους επιτρέψαμε, ως γελοία πρότυπα γονέων!
• Τελικώς πίσω από την απελπισία μας κρύβεται το δικό μας προσωπείο του υλικού ευδαιμονισμού, που ναρκισσιστικά κραυγάζει:είσαι ό,τι έχεις! είσαι ό,τι φαίνεσαι. Ο άνθρωπος τού ΕΙΝΑΙ έδωσε καιρό τώρα τη θέση του στον άνθρωπο τού ΕΧΕΙΝ και τού ΦΑΙΝΕΣΘΑΙ.
• Αν αναρωτηθούμε τι χρειάζεται να κάνουμε, ποιον να πολεμήσουμε και με ποιον να συμπαραταχθούμε, η αληθινή και πικρή αλήθεια είναι πως πρέπει να πολεμήσουμε τον κακό εαυτό μας, να αναθεωρήσουμε πολλές από τις πλασματικές ανάγκες του και να εστιάσουμε στις πραγματικές,  όπως η γνήσια σχέση με τον Θεό και τους συνανθρώπους. Με αυτή την πλευρά είναι αναγκαίο να συμπαραταχθούμε, κάνοντας το πρώτο βήμα προς την υπέρβαση του εγώ, την αυθεντική μετάνοια και την προσφορά προς τον πλησίον.
• Όταν βρεθούμε στο εμείς θα βγούμε από την απελπισία, όταν προσκυνήσουμε την Σταύρωση θα ελπίσουμε στην Ανάσταση!
• Ας μην επιθυμούμε την κατά Πλάτωνα ανθρωπαρέσκεια (να μην επιθυμούμε δηλαδή να είμαστε αρεστοί στους ανθρώπους), ας επιδιώξουμε να είμαστε χρήσιμοι στον συνάνθρωπο και ευγνώμονες προς τον Θεό...

δρ.Κωνσταντίνα Παλαμιώτου

Δύο ενδιαφέρουσες δημοσιεύσεις

Στην εφημερίδα Δημοκρατία του Σαββάτου 1 Σεπτεμβρίου 2012, εντόπισα δύο ενδιαφέροντα μονόστηλα.

•  Το πρώτο από αυτά με τίτλο ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ του Μανώλη Κοττάκη, και με αφορμή την ανακοίνωσιν του Ιδρύματος Νιάρχου ότι θα δώσει 4.500.000 ευρώ για την επαναλειτουργία βρεφονηπιακών σταθμών, ο δημοσιογράφος πρότεινε το παράδειγμα της εθνικής ευεργεσίας να το ακολουθήσουν και άλλα μέλη της σύγχρονης ελληνικής αστικής τάξεως.

• Όπως ευστόχως σημειώνει: " Η χώρα δεν είναι η πρώτη φορά που περνά τέτοιου είδους δυσκολίες. Πέρασε και χειρότερα. Είχε όμως μια συνειδητοποιημένη αστική τάξη με έντονη πατριωτική συνείδηση που τα έκανε όλα. Πήγαινε στο μέτωπο του πολέμου, δώριζε κτίρια για να στεγαστούν πανεπιστήμια και νοσοκομεία, συνέπασχε με τον μέσο πολίτη, δεν κοιτούσε την κοινωνία από την απόσταση των επαύλεών της. Έδειχνε συμπόνια."

• Αναφέρεται σε ονόματα εθνικών ευεργετών όπως ο Μπενάκης, ο Τοσίτσας, ο Ζάππας, ο Παπαστράτος.

• Ακολούθως παρατηρεί καυστικώς: "...Δεν γίνεται την ώρα που καίγεται το πελεκούδι να περνώ έξω από αξιόλογα ιδρύματα στο Κέντρο και να διαβάζω αφίσες ότι τον επόμενο μήνα θα φιλοξενείται  έκθεση του τάδε Ιάπωνα ζωγράφου που Κύριος οίδε πόσο στοίχισε... Αναρωτιέμαι: Πού είναι το Ίδρυμα Ωνάση, αυτή την περίοδο; Καλή η Στέγη Γραμμάτων, αλλά αντί για ταξίδια στη Νέα Υορκη κάθε χρόνο, μήπως η δαπάνη να πάει σε αναξιοπαθούντες πολυτέκνους; Το Ίδρυμα Λάτση, που τόσο καλή δουλειά έκανε στη Βόρειο Ήπειρο, μήπως αντί για ακριβά λευκώματα, να στηρίξει συνταξιούχους; Ο αγαπητός καπετάν Παναγιώτης Τσάκος, που έφτιαξε ίδρυμα στη μακρινή Ουρουγουάη, μήπως να βοηθήσει άνεργους ναυτικούς;

•  Το δεύτερο με τίτλο ΠΟΛΥ ΑΡΓΑ ΓΙΑ ΔΑΚΡΥΑ του Δημήτρη Γ.Παπαδοκωστόπουλου, αναφέρεται στο " πάρτυ των συνδικαλιστών με την ανοχή των κομμάτων " όλα  αυτά τα χρόνια της λεγομένης μεταπολιτεύσεως, που μας οδήγησε στη σημερινή δεινή θέσιν της χρεοκοπίας.
• Εξηγεί ότι κανείς πλέον δεν ακούει και δεν πιστεύει τους συνδικαλιστές των ΔΕΚΟ, ακόμη κι αν έχουν κάποιο δίκιο. Πρόκειται για την παρακμή που έφεραν στην συνδικαλιστική ιδιότητα οι ίδιοι οι εκπρόσωποί της!
• Ο ίδιος σημειώνει: " Κοινό μυστικό ήταν ότι οι κρατικές τράπεζες ήταν άντρα ακολασίας...Ποτέ δεν κατήγγειλε κανείς από τους συνδικαλιστές της Α.Τ.Ε. ή του Τ.Τ. τα παιχνίδια των τραπεζών αυτών στο Χρηματιστήριο του 1999-2000...Η γραφειοκρατία και η αδιαφορία για τον πελάτη ήταν το σήμα κατατεθέν όλων αυτών , που αισθάνονταν σίγουροι τα προηγούμενα χρόνια επειδή δούλευαν στο κράτος και ψήφιζαν ΠΑ.ΣΟ.Κ ή Ν.Δ. ...Σήμερα ψάχνουν συμμάχους στην κοινωνία και δεν τους βρίσκουν, ενώ αυτά που λένε με το ζόρι να συγκινήσουν το στενό κομματικό ακροατηριο του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ...Ομνύουν σήμερα καθυστερημένα και υποκριτικά στο όνομα του εθνικού συμφέροντος, που ποτέ δεν εξυπηρέτησαν, καλυπτόμενοι πίσω από τα κόμματα, με τα οποία τα είχαν πλακάκια. "
• Το συμπέρασμα, στο οποίο καταλήγει, εύλογο: Οι κρατικοί συνδικαλιστές "άρμεγαν", μαζί με τους πολιτικούς, με ήσυχη συνείδησιν, μέχρι που η... "αγελάδα ψόφησε και τους πλάκωσε με το βάρος της".

Συμφωνώ απολύτως και με τις δύο ως άνω δημοσιεύσεις. Και... επαυξάνω.
Κοινό το αίτιο τόσο της ελλείψεως εθνικής συνειδήσεως στη νεοελληνική νεόπλουτη αστική τάξιν, όσο και της ελλείψεως πολιτικής συνειδήσεως στους "κομισάριους" της συνδικαλιστικής τάξεως:  Παντελής έλλειψις αξιών, ηθικής, ιδεολογίας, με μια λέξιν,ΠΑΙΔΕΙΑΣ.

δρ. Κων/να Παλαμιώτου

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΔΗΜΑΓΩΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
της ΖΑΚΛΙΝ ΝΤΕ ΡΟΜΙΓΙ

• Η δημοκρατία θεμελιώθηκε στην Αθήνα λίγο πριν από την έναρξη του 5ου π.Χ. αιώνα. Αρχίζει με τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη. Υπήρξαν σ' αυτές στοιχεία που την προετοίμαζαν στη συνέχεια έγινε σαφέστερη. Πιστεύω όμως ότι η αληθινή συνείδηση του δημοκρατικού ιδεώδους αναπτύσσεται προοδευτικά, στη διάρκεια του 5ου αιώνα, όταν η Αθήνα ήλθε αντιμέτωπη αρχικά με τους μηδικούς πολέμους, οι οποίοι την έφεραν σε αντίθεση με το απολυταρχικό καθεστώς της Περσίας, και, στη συνέχεια, στο τέλος του αιώνα, με το ολιγαρχικό πολίτευμα της Σπάρτης. Οπωσδήποτε, αυτή την εντύπωση μας δίνουν τα κείμενα.

• Η λέξη δημοκρατία εμφανίζεται για πρώτη φορά στον Ηρόδοτο1, ήδη σε μια απ' αυτές τις συγκρίσεις ανάμεσα στα πολιτεύματα που θα γίνουν προσφιλείς στους έλληνες συγγραφείς. Αλλά, αν εξετάσουμε αυτά τα κείμενα που εξυμνούσαν το δημοκρατικό ιδεώδες, σε αντίθεση με τα άλλα πολιτεύματα, και, ιδιαίτερα, στην εποχή του Περικλή ή στα επόμενα χρόνια, δύο αρχές αναδύονται ευκρινώς. Λέω δυο αρχές, γιατί όλα αυτά τα κείμενα δε μας περιγρά­φουν θεσμούς ή λεπτομέρειες οργάνωσης - που δε θα μας συγκινούσαν πια σήμερα - αλλά πηγαίνουν κατευθείαν στις μεγάλες θεμελιακές ιδέες στις οποίες εδραιώνεται η δημοκρατία. Ένα ωραίο παράδειγμα γι' αυτό μας προσφέρεται από τη ρήση για τη δημοκρατία στις Ικέτιδες2 του Ευριπίδη. Εδώ, ως απάντηση στο Θηβαίο κήρυκα, ο οποίος φυσικά είναι ευνοϊκός στην απόλυτη εξουσία, υπάρχει μια ρήση όπου αναπτύσσονται με πολλή ακρίβεια δύο αρχές: αρχικά, οι γραπτοί νόμοι, κοινοί για όλους, έγκυροι για όλους' και, σε μερικούς στίχους, ο Ευριπίδης λέει ότι, σ' αυτή την περίπτωση, ο αδύνατος μπορεί να απαντήσει στην προσβολή του ισχυρού, και ο μικρός, αν έχει δίκιο, να νικήσει το μεγάλο3.
•  Όλοι οι πολίτες είναι ίσοι και οι νόμοι συνεπώς προστατεύουν τους αδύνατους. Η δεύτερη αρχή είναι αυτή που μας παρέχει τη δυνατότητα, αν το επιθυμούμε, να παρεμβαίνουμε στη συνέλευση, να συμμετέχουμε στη διαχείριση της πόλης, και ο όρος αυτός αντιπροσωπεύει την ίδια την ιδέα της ελευθερίας και της ισότητας, δύο λέξεις που γνωρίζουμε καλά σήμερα. Προσθέτω ότι αν αναφέρομαι στον Επιτάφιο Λόγο4, που ο Θουκυδίδης αποδίδει στον Περι­κλή, αρχίζουμε ακριβώς, με τις δύο αυτές αρχές: νόμοι ίσοι για όλους, ελεύθερη συμμετοχή στη διαχείριση της πόλης, και δε θα επιμείνω πολύ σ' αυτές τις δύο αρχές, που θα άξιζε όμως τον κόπο, παρά μόνο για να δηλώσω στο χωρίο τη σημασία αυτή του ρόλου των νόμων, θα επιθυμούσα να επιμείνω σε μερικές λέξεις, γιατί αποτελούν πραγματικά μια ιδέα που επανευρίσκουμε σε όλα τα ελληνικά κείμενα. Ο έπαινος του νόμου, ο οποίος είναι η εγγύηση της ελευθερίας, η προστασία των αδυνάτων, το προπύργιο κατά της βίας, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της δημοκρατίας: αντίθετα, στην ολιγαρχία, ο νόμος εξαρτάται από την αυθαιρεσία ενός ανθρώπου, όπως λέει ο Ευριπίδης, ((κι έχει νόμο τη θέληση του», αυτός παρ' αύτω5.

• Αλλά σε αυτές τις δύο αρχές πρέπει να προσθέσουμε ακόμη μια άλλη, ίσως πολλές άλλες. Γιατί και στο κείμενο του Ευριπίδη και στο αντίστοιχο του Θουκυδίδη, βλέπουμε ταυτόχρονα να εμφανίζεται η ιδέα ότι υπάρχει μια ανεκτικότητα και μια ηπιότητα αμοιβαίες, οι οποίες συνάπτονται στη δημοκρατία. Στον Θουκυδίδη προσδιορίζεται με ακρίβεια ότι οι πολίτες, μεταξύ τους, αποφεύγουν τις αντιδικίες' στην Ευριπίδη, βλέπουμε την Αθήνα να υπερασπίζεται τους καταπιεσμένους που καταδιώκει ένας τύραννος και υπενθυμίζουμε ότι αυτός ο τύραννος είναι πάντοτε άνθρωπος βίαιος, που εξοντώνει τους δυνα­τούς, γιατί τους φοβάται και κάνει να βασιλεύει ο φόβος στην πολιτεία. Αυτή η ιδέα της ηπιότητας6 έρχεται μετά τις δύο μεγάλες αρχές, αλλά δεν παραλεί­πει να εμφανίζεται και θα γίνει απτή με την πάροδο του χρόνου. Στα κείμενα γίνεται λόγος για «τήν πρᾳότητα τῶν Ἀθηνῶν»8 ή ακόμη βρίσκουμε στον Ισο­κράτη «τήν πρᾳότητα τοῦ δήμου»8.

• Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Γιατί στον Επιτάφιο Λόγο γλιστράμε σε λίγο σε όλες τις αρετές, σε όλες τις αξίες που αναπτύσσονται στα ίχνη της ελευθερίας. Το θάρρος γίνεται διαφορετικό, γιατί οφείλεται στην εμπιστοσύνη που εμπνέει η ελευθερία. Λείπουν οι κανονισμοί, η απαγόρευση, τα απαγορευμένα θεάματα· αντίθετα, η ψυχαγωγία, η ανάπτυξη του καθενός, η δυνατότητα να αναλαμβά­νουν ρόλους διαφορετικούς με ισότιμη διάθεση, ο τρόπος να συνδυάζουν το λόγο με την πράξη, εν συντομία, να αναπτύσσεται και να είναι ανοιχτός σε όλα. Η ζωή στη δημοκρατία, είναι ένας ορισμένος τρόπος ζωής, όπως ήθελαν να τον ασκούν στην Αθήνα, και ο οποίος αντιτίθεται στον τρόπο ζωής στη Σπάρτη.

• Αναγνωρίζουμε στο σύγχρονο κόσμο αυτά τα δύο είδη βίου ανάμεσα στα οποία οφείλουμε να επιλέξουμε. Αυτή η μεγάλη διεύρυνση της ζωής είναι ιδιαίτε­ρη στον Επιτάφιο Λόγο9, αλλά σχετίζεται επίσης με μια τάση της ελληνικής σκέψης, γιατί όλες οι περιγραφές των θεσμών προεκτείνονται πάντοτε σε μια πε­ριγραφή ηθών και τρόπων ζωής. Η ιδέα πολιτεύματος, θεσμών, είναι ενιαία.

.

• Για τον Θουκυδίδη, τα πράγματα είναι προφανή. Στο δεύτερο βιβλίο, επιχειρεί έναν απόλυτο διαχωρισμό ανάμεσα στον Περικλή και στους διαδόχους του, λέγοντας ότι αυτοί εδώ όντας περισσότερο ίσοι μεταξύ τους, κατέληξαν βαθμηδόν να μιλάνε επιδιώκοντας να ευχαριστήσουν το λαό, για να ικανοποιή­σουν τις προσωπικές τους φιλοδοξίες. Έχουμε μια κρίση και η ιστορική διήγηση την ενισχύει με ιδιαίτερη έμφαση. Ο Θουκυδίδης το δείχνει σαφέστατα με αφορμή τον Κλέωνα και με αφορμή τα δύο επεισόδια, όπου ο Κλέων παρεμβαί­νει ακολουθώντας, κατά τη γνώμη του, μια κατεύθυνση καταδικαστέα: η εξέ­γερση της Μυτιλήνης, με την αυστηρότητα που θέλησε να γίνει αποδεκτή ο Κλέων για την εξόντωση των εξεγερμένων, και το επεισόδιο της Πύλου, όπου με χυδαία μέσα κατόρθωσε να του αναθέσουν την εντολή να ηγηθεί των Αθηναίων στην Πελοπόννησο, αφού είχε αποτύχει η προσπάθεια ειρήνης ανάμεσα στους δύο λαούς. Και στις δύο περιπτώσεις ο Θουκυδίδης χρησιμοποιεί, και είναι το πρώτο παράδειγμα, τη λέξη δημαγωγό11, λέγοντας ότι ο Κλέων ήταν αυτή την εποχή ο ρήτορας με τη μεγαλύτερη απήχηση στο λαό και τις δύο φορές κολακεύει το λαό υιοθετώντας τη βιαιότητα του. Βρισκόμαστε στο 425. Ο Περικλής πέθανε, όπως γνωρίζετε το 429.

• Αν τώρα μεταβώ από τον Θουκυδίδη στον Αριστοφάνη, τι βλέπω; Βλέπω τρεις κωμωδίες διαδοχικές: τους Ἀχαρνῆς, το 425, τους Ἱππῆς, το 424, τους Σφῆκες, το 422· το θέμα είναι απόλυτα συγκεκριμένο εδώ, εκπληκτικό. Στους Άχαρνής δε γίνεται ακόμη λόγος για το δημαγωγό, βλέπουμε όμως πόσο ο λαός αρέσκεται να κολακεύεται. Είναι πολύ υπερήφανος όταν του μιλάνε για την Αθήνα, την ἰοστέφανη12, και ο ενθουσιασμός δεν τον αφήνει να θρονιαστεί στα έδρανα του, όταν του μιλάει για τη «λαμπρή Αθήνα»13, χαρακτηρισμός, λέει ο Αριστοφάνης, που θα ταίριαζε σε σαρδέλες! Την επόμενη χρονιά, τα πράγματα γίνονται πιο συγκεκριμένα. Καλύπτουν μάλιστα όλη την έκταση της κωμωδίας. Στους Ἰππῆς, δηλαδή, μας παρουσιάζουν το λαό, τον αγαθό γέροντα Δήμο, λεία των κολακειών δύο επίμονων αντεραστών: του παφλαγόνιου δερματοπώλη, που είναι ο Κλέων, και του αλλαντοπώλη, που είναι ακόμη πιο απαίδευτος και αγροίκος από αυτόν. Και οι δύο συναγωνίζονται στην κολακεία και τη μικρότητα απέναντι στο λαό. Προσφέρουν στο Δήμο νόστιμα φαγητά, τον προσφωνούν με κολακευτικά λόγια, και παρουσιάζονται μπροστά του, προβάλλοντας τα κεφάλια τους: «Σκούπισε τα δάκτυλα σου στο κεφάλι μου»14, λέει ο ένας - «Όχι, στο δικό μου», λέει ο άλλος, κοντολογίς μια πραγματική πλειοδοσία για να τον ευχαριστήσουν. Και ο αγαθός γέρος παρασύρεται μέχρις ότου στο τέλος ξαναβρίσκει τη σωστή του κρίση: δεν μπορούμε να φανταστούμε πιο έντονη καταδίκη, που καλύπτει όλη την έκταση μιας κωμωδίας. Στους Σφῆκες τα πράγματα είναι ίσως ακόμη πιο ξεκάθαρα, οι μάσκες έχουν πέσει. Πρόκει­ται για την αποζημίωση που επιδικαζόταν στα μέλη των επιτροπών των δικαστών, αποζημίωση που ο Κλέων επιδίωκε να εγκριθεί, και αποτελεί την πε­μπτουσία της ηδονής για τον κυριότερο ήρωα της κωμωδίας· αυτός όμως ο ήρωας τοποθετείται ανάμεσα σε δύο πρόσωπα με ονόματα αποκαλυπτικά: Φιλοκλέων, ο φίλος του Κλέωνα, και Βδελυκλέων, αυτός που περιφρονεί και μισεί τον Κλέωνα και αντιτίθεται στη μωρία του απλοϊκού γέροντα και την αποζημίωση του.

• Θα δοκιμάζαμε ίσως μεγαλύτερη έκπληξη, συναντώντας προκαταβολικά αντίστοιχη επίθεση κατά των δημαγωγών στην τραγωδία: τι θα μπορούσε να γυρεύει μια τέτοια επίθεση ανάμεσα στις συμφορές του τρωικού πολέμου και τα κατορθώματα των ηρώων; Και όμως αυτή η επίθεση υπάρχει. Και υπάρχει ιδιαίτερα σε μια τραγωδία του Ευριπίδη που χρονολογείται - προσοχή! - στο έτος 424, δηλ. την ίδια ακριβώς εποχή. Οι δημαγωγοί εκπροσωπούνται εδώ από το φίλο μας τον Οδυσσέα, ο οποίος είναι πάντα έτοιμος να αγορεύσει και να υποστηρίξει τα αιτήματα που ευχαριστούν το λαό. Προτού ακόμη να συγκρουστεί μαζί του, όταν απαιτεί το θάνατο της Πολυξένης, μια επί πλέον βίαιη ενέργεια του λαού, η Εκάβη εκφράζεται μ' ένα τρόπο πολύ σαφή εναντίον του, λέγοντας στο στίχο 133: ὁ ποικιλόφρων κόπις ἡδυλόγος δημοχαριστής Λαερτιάδης (ο λαοπλάνος Οδυσσέας, πολύλογος, γλυκόλογος, πολύγνωμος). Αυτές οι λέξεις είναι ξεκάθαρες και η λέξη δημοχαριστής (χαριζόμενος στον όχλο) φαίνεται να επαναλαμβάνει με ικανοποίηση τους όρους που χρησιμοποιεί ο Θουκυδίδης, όταν λέει ότι ο δημαγωγός μιλάει για την ευχαρίστηση του λαού. Αλλά μετά τη σκηνή ανάμεσα στην Εκάβη και στον Οδυσσέα, η Εκάβη, πα­ραβιάζοντας ακόμη και το πλαίσιο της τραγωδίας και απευθυνόμενη άμεσα στο κοινό, κραυγάζει το ίδιο ξεκάθαρα:

ἀχάριστον ὑμῶν σπέρμ', ὅσοι δημηγόρους

ζηλοῦτε τιμάς· μηδέ γιγνώσκοισθέ μοι,

οἵ τούς φίλους βλάπτοντες οὐ φροντίζετε,

ἡν τοῖσι πολλοῖς πρός χάριν λέγητέ τί'15.

[Αχάριστοι όλοι εσείς που αποζητάτε

να σας τιμά ο λαός στις ρητορείες.

Ποτέ να μη σας γνώριζα, που διόλου

δε νοιάζεστε αν θα βλάψετε τους φίλους,

φτάνει να πείτε κάτι που τον όχλο

θα ευχαριστήσει.] Μτφρ. Τάσος Ρούσσος]

• Σ' ένα χρόνο περίπου, την ίδια χρονολογία με τον Θουκυδίδη, θα μπορούσα να προσθέσω άλλα κείμενα του Ευριπίδη, αρχίζοντας από το απόσπασμα των Ἱκετίδων, που ανέφερα πριν από λίγο, για το εγκώμιο της δημοκρατίας: ο εκπρόσωπος των Θηβών δεν παραλείπει να αναφέρει το ρόλο των ρητόρων που μιλάνε για να ευχαριστήσουν το λαό και τη σημερινή του ευτυχία, την αυριανή του όμως συμφορά, θα μπορούσα να αναφέρω επίσης διαφορετικές μορφές που προσλαμβάνει η δράση των δημαγωγών για παράδειγμα στον Ορέστη του Ευριπίδη, όπου ένας βίαιος άνθρωπος επιτυγχάνει την καταδίκη του Ορέστη, ή καλύτερα τις φιλόδοξες κολακείες του υποψήφιου στην εξουσία, που εικονίζονται στον Αγαμέμνονα της Ἰφιγένειας τῆς ἐν Αὐλίδι. Αλλά δεν προτίθεμαι να αναπτύξω εδώ την ιστορία του θέματος: αρκούμαι στην αιφνίδια εμφάνιση του φαινομένου αυτού στα πρώτα χρόνια, παρακολουθώντας πώς κάθε συγγραφέας, διαδοχικά, εκφράζει με τον τρόπο του την ίδια σκέψη, την ίδια κρίση, την ίδια ανακάλυψη.

• Για τον ίδιο λόγο και για να διατηρήσουμε σαφή τα περιγράμματα, δε θα επιμείνω εδώ στις διαφορετικές σημασίες που μπορεί να προσλάβει η ιδέα του «δημαγωγεῖν»16. Αυτό μπορεί να φτάνει από την άμεση κολακεία και τις φι­λοφρονήσεις, που είναι πάντοτε ευπρόσδεκτες, μέχρι τα δώρα και τις αποζημιώσεις, που δεν εκτιμώνται λιγότερο, περνώντας απ' όλες τις προσπάθειες που γίνονται για να ικανοποιήσουν τα αισθήματα του λαού. Γιατί αυτό είναι αληθινά η κολακεία: να υποτάσσεσαι στην επιθυμία του, στην οργή του, στις παρορμήσεις του, στις απογοητεύσεις του. Αντίθετα, θα ξαναθυμίσουμε ότι ο Περικλής παρουσιάζεται σαν να αντιστέκεται στις παρορμήσεις του λαού, στις εκρήξεις οργής του, στην αποθάρρυνση του και να εκπροσωπεί κατά κάποιο τρόπο το δίσκο της ζυγαριάς, αποκαθιστώντας την ισορροπία και τη λογική στη θέση των παθών στα οποία υπόκειται πάντα ο όχλος.

• Η διεισδυτική ανάλυση εμφανίζεται με τη μορφή των επικρίσεων που η επικαιρότητα υποβάλλει στους συγγραφείς. Παρά την καταγγελία όμως του κινδύνου παραμένουμε μ' ένα πρόβλημα: τα κείμενα είναι εξαιρετικά και με τις δύο εκδοχές, αλλά με ποιο τρόπο αυτές οι δύο ιδέες εναρμονίζονται μεταξύ τους στα γεγονότα και στη σκέψη την ίδια; Οφείλω να πω ότι η ιστορία του Θουκυδίδη μας αφήνει με την αίσθηση μιας αμηχανίας, γιατί φαίνεται, μολονότι η δημαγωγία καταγγέλλεται, πέρα ως πέρα, ότι ο ίδιος ο Θουκυδίδης, αφού είχε συμπεριλάβει αυτό το θαυμάσιο έπαινο του δημοκρατικού ιδεώδους στην εποχή του Περικλή, έφτασε να επαινέσει κατόπι, ως καλύτερο, ένα πολίτευμα πολύ συντηρητικό και μικτό, που υιοθετήθηκε ένα διάστημα από την Αθήνα, και που τελικά τελείωσε στο σύνολο του με μια καταστροφή. Εξάγουμε λοιπόν από τη διήγηση την εντύπωση ενός είδους παρακμής.

• Αυτή η εντύπωση, αόριστη ακόμη, επιδεινώνεται αν κοιτάξουμε μερικά κείμενα του 4ου αιώνα, και ιδιαίτερα το έργο του Πλάτωνα. Δεν υπαινίσσομαι μόνο τα κείμενα στα οποία αναφέρει το λαό σαν ένα βίαιο ζώο με επίφοβες εκρήξεις το οποίο λίγο λίγο επιβάλλει στους νέους τις διαθέσεις του και τις γνώμες του, γιατί φοβούνται να το δυσαρεστήσουν. Υπαινίσσομαι, πιο συγκεκριμένα, την εξέλιξη που περιγράφει στο όγδοο βιβλίο της Πολιτείας17. Βλέπουμε εδώ ένα καλό πολίτευμα να μεταβάλλεται διαδοχικά, από το κακό στο χειρότερο, για να καταλήξει στη δημοκρατία, και μετά στην τυραννία: το πολίτευμα, εννοούμενο όπως ακριβώς οι συμπεριφορές του ατόμου, εξελίσσεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μεταβαίνει εκάστοτε ως αποτέλεσμα σε κάποιο άλλο χειρότερο. Έτσι, η δημοκρατία γεννιέται από την ολιγαρχία, όταν διαχέονται επιθυμίες περιττές και όταν κακοί οινοχόοι προσφέρουν στο λαό την άκρατη ελευθερία. Εγκαθίσταται βαθμιαία ένα πολίτευμα που μοιάζει πολύ με την αναρχία. Βλέπουμε τότε καταδικασμένους να κυκλοφορούν ελεύθερα και να προσποιούμαστε ότι δεν τους βλέπουμε. Σπρωχνόμαστε στους δρόμους από ανθρώπους και από ζώα. Οι πατέρες στην οικογένεια κολακεύουν τα παιδιά τους και ζητούν να τα ευχαριστήσουν εκμεταλλευόμενοι την επιθυμία της ελευθερίας' τα ηλικιωμένα άτομα μιμούνται τους νέους για τον ίδιο λόγο' και σκάνδαλο, ιδιαίτερα τερατώδες, κατά τη γνώμη μας, βλέπουμε τότε τους δασκάλους να μιμούνται και να κολακεύουν τους μαθητές, δυνάμει της ίδιας αυτής αρχής της ελευθερίας. Το αποτέλεσμα το γνωρίζετε: ένας προστάτης του λαού αναδύεται και προσφέρει δήθεν προστασία: μεταμορφώνεται γρήγορα σε τύραννο, και, αυτός, με τη γεύση του αίματος γίνεται λύκος.

• Όλος ο κόσμος γνωρίζει αυτές τις τρομερές και συναρπαστικές σελίδες. Και, ασφαλώς πολλοί άνθρωποι πίστεψαν ότι μπορούσαν να τις χρησιμοποιήσουν για να επιφέρουν μια οριστική καταδίκη της δημοκρατίας και κάθε δημοκρατικού ιδεώδους.

Τι συμβαίνει όμως; Η ερώτηση είναι σοβαρή! Λοιπόν, θα ήθελα να σας πα­ρουσιάσω δύο επισημάνσεις.

Η πρώτη είναι ότι πρόκειται για μια εξέλιξη που αφορά τις τελευταίες μορφές της δημοκρατίας, εκείνη από την οποία θα προέλθει η τυραννία: δεν πρόκειται λοιπόν εδώ καθόλου για το ακτινοβόλο ιδεώδες της εποχής του Περικλή, αλλά για ένα τελευταίο στάδιο, πολύ διαφορετικό, θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι τα δύο κείμενα δε μιλάνε για το ίδιο πράγμα.

Κυρίως όμως είναι καθόλου αναγκαία μια παρόμοια διαπλοκή; Αντιστοιχεί στην πραγματικότητα; Οφείλουμε να την πιστέψουμε; απαντώ εδώ χωρίς δισταγμό: απολύτως όχι!

Η ιστορία μας το απαγορεύει, η ιστορία που μας δείχνει χωρίς αμφιβολία, ενίοτε, δημοκρατίες που καταλήγουν σε τυραννίες, αλλά συχνά επίσης τυραν­νίες που ανατρέπονται για να αποκατασταθούν οι δημοκρατίες. Και, ιδιαίτερα στην Αθήνα, τι βλέπουμε; Στέκομαι στην ήττα του 404· όταν, όμως, η Αθήνα γνώρισε μια ολιγαρχία επιβληθείσα έξωθεν από τους νικητές, οι Αθηναίοι εξό­ριστοι πήραν τα όπλα' επανήλθαν νικητές στην Αθήνα και αποκατέστησαν το αρχικό πνεύμα της δημοκρατίας, επιβάλλοντας το σεβασμό των νόμων, την άρνηση επιστροφής σε περασμένες διενέξεις, και προσπαθώντας να επανιδρύσουν σε μια ολότητα το αθηναϊκό πολιτικό σώμα στο σύνολο του - αυτό που ο Θουκυδίδης αποκαλεί σε άλλο σημείο, ως «το σύνολο των πολιτών», το παν πολιτικόν18.

Ζακλίν ντε Ρομιγι


Για τη μεταφορά
δρ.Κων/να Παλαμιώτου

ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ… ΘΕΡΑΠΕΥΟΥΝ

 

Σύμφωνα με την θεωρία, του Καθηγητού της Φιλολογίας Eric Havelock η οποία στηρίζεται στον Πλάτωνα, το αρχαίο Ελληνικό αλφάβητο προκάλεσε πακτωλό αφηρημένων εννοιών στον Αρχαίο Ελληνικό…. κόσμο, λόγω ενεργοποίησης του εγκεφάλου των χρηστών του…

•  Στον συνεδριακό τόμο των τετρακοσίων σελίδων «Alphabet and the Brain, έκδοση Springer του 1988» παρουσιάζονται τα συμπεράσματα πλήθους κορυφαίων επιστημόνων φιλολόγων, γλωσσολόγων και άλλων ειδικοτήτων, πλην Ελλήνων αντιστοίχων ειδικοτήτων. 

•  Επιμελητές της έκδοσης ήταν ο Καθηγητής της Ιατρικής Charles Lumsden του Πανεπιστημίου του Τορόντο και ο Διευθυντής του Κέντρου Θεωρίας της Επικοινωνίας “Marchal McLuhan” Derrick De Kerckhove.

Tα επιστημονικά αποτελέσματα τα οποία υποστηρίζουν την θεωρία του Havelock είναι τα εξής:

1. Η περιοχή Broca, που βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου, ενεργοποιήθηκε λίγο περισσότερο, λόγω του Ελληνικού αλφαβήτου διότι χρησιμοποιήθηκαν επιτυχώς φωνήεντα σε γραφή για πρώτη φορά.

2. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος επαναπρογραμματίστηκε ριζικώς.
3. Η πιο πάνω αναφερθείσα συγκλονιστική μεταβολή στην λειτουργία του εγκεφάλου προκάλεσε μία ουσιώδη αλλαγή στην ψυχολογία των χρηστών του αλφαβήτου από την οποία προέκυψε η ανάγκη επικοινωνίας των πολιτών δια της λειτουργίας του θεάτρου.

• Οι δημοσιευμένες έρευνες της επιστημονικής ομάδας του Ιωάννη Τσέγκου παρουσιάζονται στο βιβλίο «Η ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΤΟΝΩΝ». Σε αυτές, αλλά και σε νεώτερες έρευνες 1999-2010, απέδειξαν ότι οι μετρήσιμοι δείκτες της Λεκτικής Νοημοσύνης και της Αφαιρετικής Σκέψης με αποδεκτές τεχνικές επιταχύνθηκαν σε ομάδα 25 μη-δυσλεξικών παιδιών. Η διδασκαλία στα παιδιά αυτά καθώς και οι μετρήσεις των δεικτών άρχισαν από την ηλικία των 8 ετών και συνεχίστηκαν μέχρι και τα 12 χρόνια τους.

• Οι ίδιοι δείκτες επιβραδύνθηκαν στην ισάριθμη ομάδα μη-δυσλεξικών παιδιών τα οποία δεν διδάχθηκαν εβδομαδιαίως και εξωσχολικώς επί δίωρο την Αρχαία Γλώσσα. Ας σημειωθεί ότι οι δύο ομάδες διδάχθηκαν τα ίδια προγραμματισμένα μαθήματα στο κανονικό ωράριο η δε στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων έγινε με γενικώς αποδεκτό πρότυπο. Ωστόσο, η Αυστραλή Πανεπιστημιακή ερευνήτρια Kate Chanock έκανε ένα βήμα παράλληλο ως προς τον Ιωάννη Τσέγκο διότι στο έργο της «Help for a dyslexic learner from an unlikely source: the study of Ancient Greek, Literacy 2006» περιγράφει πως κατέστησε ένα αγγλομαθή δυσλεξικό σε μη-δυσλεξικό με τα Αρχαία Ελληνικά!

• Εν τούτοις, από φέτος, τα μεν παιδιά της Αγγλίας του Δημοτικού στην περιοχή της Οξφόρδης, με επιστημονική πρόταση, επιπροσθέτως των μαθημάτων τους θα μαθαίνουν Αρχαία Ελληνικά, τα δε αντίστοιχης ηλικίας Ελληνόπουλα, μόνον με πολιτική απόφαση, δεν θα διδάσκονται την Αρχαία Γλώσσα ενώ θα έπρεπε, αλλά Αγγλικά!!

   
(Σταύρος Π. Παπαμαρινόπουλος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών Μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας 2004-2010 )
Για τη μεταφορά
δρ.Κων/να Παλαμιώτου

 ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ  
Kωνσταντίνα Κ. Παλαμιώτου
2011




  Το διονυσιακό και το απολλώνειο 
ως αισθητικές κατηγορίες στο εικαστικό έργο του Dalí
Συγγραφέας: Παλαμιώτου - Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα
Εκδότης: Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή
ISBN: 960-7588-11-8
Έτος Έκδοσης: 1998

Κρυφό Σχολειό. Μερικές από τις ιστορικές πηγές

· Στέφανος Κανέλος: Επιστολή στον γερμανό θεατρικό συγγραφέα Ίκεν του 1822. Ο Στέφανος Κανέλος υπήρξε προσωπικός φίλος του Αδαμάντιου Κοραή και του Ρήγα Φεραίου και σκοτώθηκε στην Κρήτη, πολεμώντας (1823-1824) εναντίον των Τούρκων.

· Φώτος Χρυσανθακόπουλος (Φωτάκος): Ο υπασπιστής του Θ.Κολοκοτρώνη έγραψε στα Απομνημονεύματά του, το 1829, σχετικά με τα κρυφά σχολειά, «Μόνοι των οι Έλληνες εφρόντιζον διά την Παιδείαν, η οποία συνίστατο εις το να μανθάνουν τα κοινά γράμματα (στοιχειώδης εκπαίδευση) και ολίγην αριθμητικήν ακανόνιστον. Εν ελλείψει δε διδασκάλου ο ιερεύς εφρόντιζεν περί τούτου . Όλα αυτά εγίνοντο εν τω σκότει και προφυλακτά από τους Τούρκους». Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος Α, σελ.36, εκδ. Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Αθήναι 1974.

· Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: «Εις τον καιρό της νεότητος, όταν ημπορούσα να μάθω κάτι τι, σχολεία, ακαδημίαι δεν υπήρχαν. (…) Το ψαλτήρι, το κτωήχι, (οκτάηχος), ο μηναίος (μηνολόγιο), άλλαι προφητείαι, ήσαν τα βιβλία όπου ανέγνωσα» διήγηση του Κολοκοτρώνη στον απομνηματογράφο του, Τερτσέτη, το1846.

Αλλά η Οθωμανική διοίκηση συνέχισε την ανθελληνική της τακτική, με ανυπαρξία στοιχειώδους εκπαιδεύσεως των Ελλήνων υπηκόων της και πολύ αργότερα, στις περιοχές που παρέμειναν αλύτρωτες υπό το ζυγό των Τούρκων.

Ο γάλλος περιηγητής της Ηπείρου Rene Peaux , το 1913 (προ της απελευθερώσεως των Ιωαννίνων) στο έργο Δυστυχισμένη Β.Ήπειρος (σελ.126), σημειώνει σχετικά:

· «Κανένα βιβλίο τυπωμένο στην Αθήνα δεν γινόταν δεκτό στα σχολεία της Ηπείρου. Ήταν επιβεβλημένο να τα προμηθεύονται όλα από την Κωνσταντινούπολη. Η ελληνική ιστορία ήταν απαγορευμένη. Στην περίπτωση αυτή λειτουργούσαν πρόσθετα κρυφά μαθήματα.

Ας δούμε ωστόσο από ποιον άρχισε να αμφισβητείται η ιστορική πραγματικότης του κρυφού σχολειού. Ο Άλκης Αγγέλου στο βιβλίο του Το κρυφό σχολειό: Το χρονικό ενός μύθου, επιχείρησε να ανατρέψει την ιστορική αλήθεια στηριζόμενος στο έργο του γερμανού φιλολόγου Martin Crusius , Turcagraecia, του 1584!!! Όμως μάλλον δεν πρόσεξε καλά ο Αγγέλου την πηγή του γιατί ο ίδιος ο Crusius μεταξύ άλλων αναφέρει εκ μέρους των Ελλήνων και τα ακόλουθα «παράπονα» για την … εκπαιδευτική πολιτική των Οθωμανών Τούρκων: «Σοφίαν γαρ ή μαθήματα, δούλοι όντες, ουκ έχομεν» και «… σοφίας εστερήθημεν βαρβαρωθέντες εν βαρβάροις χρόνοις».

Η ιστορική πραγματικότητα του κρυφού σχολειού είναι αδιαμφισβήτητη και για όσους το αγνοούν τους πληροφορούμε ότι, τηρουμένων των αναλογιών, «κρυφά σχολειά» λειτουργούν και σήμερα στις «αλύτρωτες ελληνίδες πατρίδες» της Τουρκίας, από τους κρυπτοχριστιανούς, οι οποίοι εξισλαμίστηκαν βιαίως μετά το 1922.

δρ. Κωνσταντίνα Παλαμιώτου

ΠΗΓΗ: http://www.pentapostagma.gr/2011/03/blog-post_146.html#ixzz1tEw3Gkth

H Υπατία, η Αγία Αικατερίνη και η κινηματογραφική ταινία "Agora" Στα παρασκήνια της ιστοριογραφίας

Ημ. Δημοσίευσης: Jan 30, 2010 Hits: 4346 | Εκτύπωση    Αποστολή

της Κωνσταντίνας Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Σχολικής Συμβούλου Φιλολόγων, Δρ. Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών Με αφορμή την πρεμιέρα κινηματογραφικής ταινίας "Agora", σχετικά με τις συνθήκες θανάτου της Φιλοσόφου Υπατίας, ο οποίος εσφαλμένα αποδίδεται σε Χριστιανούς και εμπλέκει και τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Κύριλλο, η κυρία Κωνσταντίνα Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων, Δρ. Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών, δημοσίευσε μια σχετική με το θέμα ενδιαφέρουσα φιλολογική μελέτη της. Ακολουθεί το κείμενο της μελέτης της η οποία αρχικά αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα freemonks.gr: Στην Αλεξάνδρεια στα τέλη του 4ου και στις αρχές του 5ου αιώνα μ.Χ. στην περιρρέουσα φιλοσοφική και θεολογική ατμόσφαιρα κυριαρχούσε η πολυφωνία και η ένταση καθώς και η παρουσία δύο αντιδιαμετρικά αντιθέτων προσωπικοτήτων: του Κυρίλλου Πατριάρχου Αλεξανδρείας και του Επάρχου Ρώμης Ορέστου, ο οποίος συμπαθούσε τους οπαδούς της Εθνικής θρησκείας. Εκτός από τους χριστιανούς και τους εθνικούς, υπήρχαν ακόμη οι αιρετικοί Νοβατιανοί και οι Ιουδαίοι, οι οποίοι την εποχή εκείνη ήταν οι κατεξοχήν αντίπαλοι των χριαστιανών καθώς, αφενός μεν «έχαναν» από τους κόλπους τους όσους εδέχοντο την Νέα Θρησκεία και απάρτιζαν την ομάδα των νεοφώτιστων Ιουδαιοχρισταινών, αφετέρου δε «διεκδικούσαν» από τους χριστιανούς τον προσηλυτισμό των Εθνικών, οι οποίοι τότε έμοιαζαν να ψάχνουν μια μονοθεϊστική θρησκεία σε αντικατάσταση της θρησκείας των παρηκμασμένων ήδη ειδώλων. Μέσα σε αυτό το κλίμα οι βιαιότητες των Ιουδαίων εναντίον των Χριστιανών εθορύβησαν τον Πατριάρχη Κύριλλο, ο οποίος μετά το κλείσιμο των ναών των σχισματικών Νοβατιανών, έθεσε ως κατεξοχήν στόχο της αντιπαράθεσής του την ανταπόδωση των βιαιοτήτων των Ιουδαίων με το κλείσιμο των συναγωγών τους. Σε αυτή τη δράση του αντιτάχτηκε πρωτίστως ο Έπαρχος Ρώμης Ορέστης, ο οποίος ήδη είχε προχωρήσει σε διωγμούς, φυλακίσεις και θανατώσεις Χριστιανών. (Χαρακτηριστικό παράδειγμα ενδεικτικό της εποχής είναι το ακόλουθο: Σε εξέγερση μοναχών κατά του Ορέστου, που ευνοούσε τους Εθνικούς, συνελήφθη ένας από αυτούς ο Αμμώνιος, ο οποίος αφού υποβλήθηκε σε φοβερά βασανιστήρια κατά τη διάρκεια της ανάκρισης απέθανε. Αν και ήταν ταραχοποιός και φανατικός δεν του άξιζε βεβαίως τέτοια τύχη). Οι Έλληνες της Αλεξάνδρειας ήταν κυρίως Εθνικοί και Χριστιανοί. Ωστόσο ορισμένοι από αυτούς εδέχοντο την Ιουδαϊκή θρησκεία και ονομάζοντο, όπως γνωρίζουμε και από τις Πράξεις των Αποστόλων, προσήλυτοι. Η νεοπλατωνική φιλοσοφία επίσης είχε εκπροσώπους τόσο στην εθνική όσο και στη χριστιανική θρησκεία, ανάλογα με την βαρύτητα που απέδιδαν οι εκφραστές της στην μεταφυσική ή στην ορθολογική εκδοχή των διδασκαλιών της αντιστοίχως. Στον ιστορικό περίγυρο της εποχής, εξέχουσα γυναικεία προσωπικότης υπήρξε η φιλόσοφος Υπατία αριστοκρατικής καταγωγής, νεαρά, μορφωμένη, ωραία, διακρινόμενη τόσο για τη σοφία όσο και για την αρετή της. Δεν σώζονται συγγράμματά της φιλοσοφικά, είναι ωστόσο γνωστό από παράλληλες ιστορικές πηγές, όπως το λεξικό Σούδας, ότι εξέφρασε την ορθολογική εκδοχή του νεοπλατωνισμού ενώ συγχρόνως ήταν μαθηματικός, γεωμέτρις και αστροφυσικός. Ορισμένες πληροφορίες για την ίδια έχουμε επίσης από τον μαθητή της Συνέσιο τον Κυρηναίο τον μετέπειτα επίσκοπο Πτολεμαΐδος. (P.G. 66, 132) Η χαρακτηριστική επιθυμία της για ενάρετο και άσπιλο βίο, καθώς και η επιθυμία της να παραμείνει αγνή υπήρξε από της εποχής της ακόμη παροιμιώδης, όπως και ο απότομος και «τραυματικός» τρόπος που απογοήτευσε όσους την πλησίαζαν με ερωτικού είδους προθέσεις. Η εξαίρετη αυτή γυναικεία προσωπικότης βρέθηκε στη μέση της θύελλας των θρησκευτικών μηχανογραφιών των Ιουδαίων της Αλεξάνδρειας της εποχής της. Οι συνθήκες θανάτου της είναι σκοτεινές και αδιευκρίνιστες ακόμη σήμερα καθώς υποτίθεται ότι διαμελίστηκε από φανατισμένο όχλο με την προτροπή ή την ανοχή του Πατριάρχου Κυρίλλου, ενώ ως κίνητρο αυτής της άνευ επαρκούς λόγου δολοφονίας θεωρήθηκε η ερωτική της σύνδεση με τον Έπαρχο Ορέστη. Καμία λογική ωστόσο δεν μπορεί να τεκμηριώσει ως αληθοφανή την εκδοχή αυτή, εφόσον η Υπατία εξαιτίας της ιδεολογικής της αντίθεσης απέναντι στις ερωτικές σχέσεις της εποχής της δεν είχε καμμία τέτοιου είδους σύνδεση με τον Ορέστη (παρά τους «ευσεβείς πόθους» του ιδίου και των εχθρών των Ιουδαίων). Αντιθέτως ο θάνατός της φαινόταν καταπληκτική «πολιτική» κίνηση για τους Ιουδαίους καθώς με αυτόν οι ίδιοι επέτυχαν ταυτοχρόνως: α) να θανατώσουν την μεγαλύτερη Ελληνίδα φιλόσοφο και επιστήμονα της εποχής της, β) να κατασυκοφαντήσουν τον υπ’ αριθμόν έναν εχθρό τους Πατριάρχη Κύριλλο, γ) να παρουσιάσουν τους χαρακτηριστικά ήπιους, γαλήνιους, ειρηνοποιούς και μακρόθυμους Χριστιανούς εκείνης της εποχής ως αιμοδιψείς δολοφόνους, δ) να δυσφημίσουν τη Νέα Θρησκεία στη συνείδηση των Ελλήνων Εθνικών και ε) να συνδέσουν το πρόσωπο του Ορέστου αρνητικά με τον Κύριλλο και να εδραιώσουν τη συμπάθεια του πρώτου απέναντί τους. Το ισχυρότερο όμως επιχείρημα όλων είναι ότι η φιλόσοφος Υπατία είχε μεταστραφεί στον Χριστιανισμό. Υπέρ της θέσης αυτής συγκλίνουν τα ακόλουθα ενδεικτικά στοιχεία: Υπάρχει παράδοση της Ορθοδόξου Χριστιανικής πίστεως ότι η Αγία Αικατερίνη (αν και χρονολογικά ο βίος της τοποθετείται στους χρόνους πριν το 305 μ.Χ. –έτος του μαρτυρίου της- την εποχή του Έπαρχου Κώνστα ή Κέστου, του οποίου μάλιστα θεωρήθηκε θυγατέρα, όχι όμως από έγκυρες ιστορικές πηγές αλλά από συναξάρια) σε φιλοσοφικό διάλογο με 50 σοφούς της εποχής της τους αποστόμωσε μεταστρέφοντάς τους προς τον Χριστιανισμό και ξυπνώντας έτσι το μένος του Ρωμαίου αυτοκράτορος, ο οποίος επεδίωξε και τελικώς επέτυχε τον μαρτυρικό θάνατό της. Για τη ζωή της Αγίας έχουμε 4 πηγές: τον Συμεών τον μεταφραστή (P.G.116,276-301, τον Αθανάσιο τον Ταχυγράφο και 2 άγνωστους συναξαριστές. Η περιγραφή αυτή καθώς και η αναφορά στο όνομά της το οποίο ήταν διαφορετικό και έγινε αργότερα, λόγω της αμέμπτου ηθικής της Αεικαθερίνα (αει = πάντα, καθερίνα = καθαρή) και εκ παραφθοράς Αικατερίνα (γενική πτώση: Αικατερίνης, αργότερα δε Αικατερίνη), ισχυροποιεί την υπόθεσή μας ότι η Υπατία και Αγία Αικατερίνη είναι ένα και το αυτό πρόσωπο. Η βασικότερη ωστόσο παράδοση, η οποία συνδέει τη ζωή της Αγίας Αικατερίνης με αυτή της φιλοσόφου Υπατίας, έρχεται από τη Λαοδικεία της Μικράς Ασίας. Ο συγγραφέας Β. Μυρσιλίδης αναφέρει στο σύγγραμμά του Βιογραφία της φιλοσόφου Ελληνίδος Υπατίας, Αθήναι 1926, ότι στο χωριό Δενισλί, στο οποίο ο ίδιος υπηρέτησε ως διευθυντής της Σχολής της Ελληνικής Κοινότητας το 1897, στις 25 Νοεμβρίου υπήρχε εορταστική πανήγυρις στην οποία είχε λάβει μέρος και ο ίδιος «εις τιμήν και μνήμην Υπατίας φιλοσόφου και μάρτυρος». Ακόμη στη βιογραφία του, ο ίδιος αναφέρει ότι στο Δενισλί της Λαοδικείας υπήρχε και ναός «εκ βάθρων εις τιμήν και μνήμην της Υπατίας, της φιλοσόφου και μάρτυρος» και ότι ο Ναός αυτός πανηγύριζε στις 25 Νοεμβρίου «της παρθενομάρτυρος Αγίας Αικατερίνης υπό το όνομα της οποίας τα πλήθη των πέριξ οικούντων πιστών εορτάζουν την σοφήν ρήτορα κόρην Υπατίαν». (Β Μυρσλίδη, Βιογραφία και περιοδικό «Κιβωτός» Νοέμβριος και Δεκέμβριος 1953). Η Υπατία, Ελληνίς φιλόσοφος και μάρτυρας, προστάτιδα της σπουδάζουσας νεολαίας και ιδιαιτέρως της φιλοσοφίας, τουλάχιστον κατά τη χριστιανική παράδοση της Μικράς Ασίας είναι κατά την αντίληψή μας το ίδιο πρόσωπο με την παρθενομάρτυρα Αγία Αικατερίνα, της οποίας τα οστά ανακαλύφθηκαν τον 8ο αιώνα μ.Χ. στο όρος Χαρήβ και βρίσκονται έως σήμερα στη Μονή Σινά. Σε κάθε περίπτωση, κι αν ακόμη δεχτούμε ότι όλες οι ομοιότητες του βίου της παραβλεφτούν, ωστόσο είναι εύλογο να διαπιστώσουμε τουλάχιστον αυτό: α) η φιλόσοφος Υπατία υπήρξε χριστιανή και β) η δολοφονία της έγινε κάτω από συνθήκες συνωμοτικού σχεδίου των Ιουδαίων της εποχής εκείνης και καμμιά έγκυρη ιστορική πηγή δεν αποδεικνύει ότι την προκάλεσαν χριστιανοί. Σημείωση Amen.gr: Η μελέτη της κυρίας  Κωνσταντίνας Παλαμιώτου-Θωμαΐδου δημοσιεύθηκε στο:  http://www.freemonks.gr/index.php?page=news_info&lang=1&id=154

Βιογραφικό της Δρος Κωνσταντίνας Παλαμιώτου

Βιογραφικό της Δρος Κωνσταντίνας Παλαμιώτου

Πτυχιούχος του Φιλοσοφικού τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών.
Ξένες γλώσσες: Γαλλική, Αγγλική, Γερμανική

Παρακολούθηση Διετούς Μεταπτυχιακού Προγράμματος Παιδαγωγικής Ψυχολογίας και Επιστημολογίας Αριστοτελείου Παν/μίου Θεσ/νίκης.(1982-1984)

Διδακτορικό Φιλοσοφίας με βαθμό 'Αριστα της Φιλοσοφικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Παν/μίου Αθηνών.(1995)

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Καθηγήτρια φιλόλογος στη Δημόσια Εκπαίδευση από το 1987

Κατά τα ακαδημαϊκά έτη 1995-1998 επιστημονική συνεργάτιδα του Τομέα Φιλοσοφίας του Παν/μίου Αθηνών με απόσπαση από τη Β/βάθμια Εκπ/ση

Διευθύντρια του 3ου Γυμνασίου Ηλιούπολης το διάστημα   2002-2008.
Σχολική Σύμβουλος ΠΕ2 Νομού Σάμου το διάστημα 2008-2010

ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ:

ΒΙΒΛΙΑ:

1.Πέντε δοκίμια Φιλοσοφίας της Ιστορίας, Αθήνα 1997.

2.Το Διονυσιακό και το Απολλώνειο ως Αισθητικές Κατηγορίες στο εικαστικό έργο του S.Dali,(διδακτορική διατριβή), Ίδρυμα Π.και Ε.Μιχελή, Αθήνα 1998.

3.Ο Σωκράτης,Πολυμέσα Εκπαιδευτική Μηχανική, Αθήνα 2001.

4.Φιλοσοφικά Μελετήματα,Πολυμέσα Εκπαιδευτική Μηχανική, Αθήνα 2001.

5.Η Ιδιόλεκτος του έργου τέχνης, Πολυμέσα Εκπαιδευτική Μηχανική, Αθήνα 2002.

6. Ανθρώπινες Σχέσεις, Ευγενίδειο Ίδρυμα, Αθήνα 2011

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ-ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑ:

1.1990:Η εμπειρία στην εξηγητική θεωρία του Karl Popper, στην Διεπιστημονική Επιθεώρηση (τεύχος 1,σσ.11-17)

2.1991:Ηθική ποιότητα ζωής και τεχνοκρατία,στο ''Αξίες.Παράδοση και δημιουργία''(σσ.96-100)

3.1991:Βιούμενος ιστορικός χρόνος,στο ''Η ελευθερία ως θυσία''(σσ.24-28)

4.1993:Lumiere et tentbre chez Denys,στο τεύχος 23 της ''Διοτίμα'' (στη Γαλλική)

5.1994:Αισθητική προσέγγιση της όρθωσης μορφών.Δυο επιστολές του Οδυσσέα Ελύτη του 1938, στην ''Φιλολογική''(Π.Ε.Φ.)

6.1994:Κοινοτική αλληλεγγύη.Νόημα και περιεχόμενο, ''Ελλάς και λοιπή Ευρώπη''

7.1994:Οι πολιτειακές αντιλήψεις του Ευριπίδη,άρθρο στην εφημερίδα ''Αττικό φως''(φύλλο79)

8.1994:Η μυθολογία της απαξίας, άρθρο στο ''Αττικό φως'' (φύλλο 80)

9.1995:Η φιλοσοφία συναφώς προς τη διδασκαλία των ανθρωπιστικών σπουδών, στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση,''Παιδεία-Φιλοσοφία-Πολιτισμός της νεώτερης Ελλάδος.Αυτογνωσία και μέλλον''

10.1995:Η αριστοτελική επίδραση επί της χριστιανικής διανοήσεως στη θεώρηση της ψυχής ως φορέως της ηθικής ευθύνης, στο ''Η Αριστοτελική ηθική και οι επιδράσεις της'' (σσ.260-267)

11.1996:Η αισθητική της βυζαντινής αγιογραφίας και το θρησκευτικό βίωμα,άρθρο στην εφημερίδα ''Νουμάς''(φύλλο Δεκεμβρίου 1996)

12.1996:Από την ηθική αρετή ως ''προαιρετική έξιν'' κατ' Αριστοτέλη στη σταδιακή ανάπτυξη της ηθικότητας κατά L.Kohlberg,εισήγηση στο ''Νέοι και Πολιτική''(σσ.207-219)

13.1997:Η μουσική και η γυμναστική στα Πολιτικά του Αριστοτέλους,στο ''Η πολιτική φιλοσοφία του Αριστοτέλη και οι επιδράσεις της,(σσ.310-318)

14.1997:Η λειτουργικότης της φιλοσοφίας στις μελλοντικές κοινωνίες, στη ''Διεπιστημονική Επιθεώρηση'' (τεύχος 15 σσ.25-36)

15.1997:Η συμμετοχή της ''αλέκτου'' επικοινωνίας στην επίτευξη της επικοινωνιακής ενότητος, στο ''Γλώσσα και Πολιτισμός'' (σσ.41-48)

16.2000:Η έλλογη γνώση στη φιλοσοφία του Θεόφιλου Καϊρη,στο ''Μεταβυζαντινή, Νεοελληνική και Σύγχρονη Ελληνική Φιλοσοφία ''



ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ- ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ:

1.1995:E.Moutsopoulos,Poiesis et Techne:Idees pour une Philosophie de l'arte, στην ''Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση'',(τομ.12,τεύχος 3, σσ.150 κ.εξ.)

2.1996:Επιμέλεια ύλης της τελευταίας βελτιωμένης και στη Δημοτική επανέκδοσης των

''Αισθητικών Κατηγοριών'' του ομοτίμου καθηγητού και ακαδημαϊκού Ε.Μουτσόπουλου.

3.1999:E.Moutsopoulos,Philosophie de la Culture Grecque,ενθ' αν.(τομ.16, τεύχος 47)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ, ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Θ. ΠΕΤΣΙΟΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ 1. Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, «Ἡ ἔλλογη γνώση στὴ φιλοσοφία τοῦ Θ. Καΐρη», στό: Πρακτικὰ Η' Πανελληνίου Συνεδρίου τῆς Ἑλληνικῆς Φιλοσοφικῆς Ἑταιρείας καὶ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. “Μεταβυζαντινή, Νεοελληνικὴ καὶ σύγχρονη Ἑλληνικὴ φιλοσοφία”, Νεοελληνικὴ Φιλοσοφία, 2000, σσ. 221-233 2. Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, «Ἡ μουσικὴ καὶ ἡ γυμναστικὴ στὰ “Πολιτικὰ” τοῦ Ἀριστοτέλους», στό: Πρακτικὰ Β΄ Διεθνοῦς Συνεδρίου, Ἡ πολιτικὴ Φιλοσοφία τοῦ Ἀριστοτέλη καὶ οἱ ἐπιδράσεις της, Ἀθήνα, 1999, σσ. 310-318 3. Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, « Ἀπὸ τὴν ἠθικὴ ἀρετὴ ὡς προαιρετικὴν ἕξιν κατ' Ἀριστοτέλη στὴ σταδιακὴ ἀνάπτυξη τῆς ἠθικότητος κατὰ L. Kohlberg», στό: Οἱ νέοι καὶ ἡ πολιτική, Ἀθήνα, Τυπωθήτω - Γιῶργος Δαρδανὸς, 1998, σσ. 207-219 4. Κελεσίδου, Ἄννα, Μουτσόπουλος, Εὐάγγελος, Νιάρχος, Κωνσταντῖνος Γ., Κούτρας, Δημήτριος Ν., Ἀσημομύτης, Βασίλειος, Μικρογιαννάκης, Ἐμμανουὴλ Ι., Σταυρόπουλος, Θεόδωρος Γ., Χριστοδουλίδη-Μαζαράκη, Ἀγγελική, Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, Δεσποτόπουλος, Κωνσταντῖνος Ι., Μπιτσάκης, Εὐτύχης, Νικολόπουλος, Φίλιππος, Κωσταρᾶς, Γρηγόριος Φ., Κοντογιώργης, Γιῶργος Δημ., Γέμτος, Πέτρος Α., Ρήγα, Ἀναστασία-Βαλεντίνη Δ., Μπακονικόλα-Γεωργοπούλου, Χαρά, Δελλασούδας, Λαυρέντιος Γ., Κασσωτάκης, Μιχάλης, Φακιολᾶς, Νίκος, Lamb, David, Μαρκεζίνη, Αἰκατερίνη, Μπακονικόλα-Γκιάμα, Ἔλση, Ρέλλος, Μιχαὴλ Δ., Τριανταφυλλίδου, Σοφία, Φραγκομίχαλος, Κωνσταντῖνος, Κουβέλη, Βασιλική, Οἱ νέοι καὶ ἡ πολιτική . Κείμενα πολιτικῆς φιλοσοφίας, Ἀθήνα, Τυπωθήτω - Γιῶργος Δαρδανὸς, 1998, 270 σ. 5. Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, Πέντε Δοκίμια Φιλοσοφίας τῆς Ἱστορίας: Διαχρονικὴ καὶ Συγχρονικὴ ἐξέταση τοῦ ζητήματος τῆς Ἐθνικῆς Συνειδήσεως, Ἀθήνα, 1997, 47 σ. 6. Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, «Ἡ ἀριστοτελικὴ ἐπίδραση ἐπὶ τῆς χριστιανικῆς διανοήσεως στὴ θεώρηση τῆς ψυχῆς ὡς φορέως τῆς ἠθικῆς εὐθύνης», στό: Πρακτικὰ Α' Διεθνοῦς Συνεδρίου Ἀριστοτελικῆς Φιλοσοφίας, Ἡ Ἀριστοτελικὴ ἠθικὴ καὶ οἱ ἐπιδράσεις της / The aristotelian Ethics and its influence, Ἀθήνα / Athens, 1996, σσ. 260-267 7. Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, «Τὸ διονυσιακὸ καὶ τὸ ἀπολλώνειο ὡς αἰσθητικὲς κατηγορίες στὸ εἰκαστικὸ ἔργο τοῦ Dali . Περίληψη διδακτορικῆς διατριβῆς» , Ἑλληνικὴ Φιλοσοφικὴ Ἐπιθεώρηση, 13, 39 (1996), σσ. 304-307 8. Κελεσίδου, Ἄννα, Μπενάκης, Λίνος Γ., Μουτσόπουλος, Εὐάγγελος, Νιάρχος, Κωνσταντῖνος Γ., Κούτρας, Δημήτριος Ν., Κουτλούκα, Μαρία Ε., Τερέζης, Χρῆστος, Μάνος, Ἀνδρέας, Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, Gabaude, Jean-Marc, Gobry, Ivan, Halfwassen, Jens, Σιάσος, Λάμπρος Χρ., Παπαμιχαλόπουλος, Ἀνδρέας, Bazán, Garcia F., Lang, Andrew, Perczel, I., Charles-Saget, A., Andia de, Ysabel, Witt, R., Jeaneau, E., Pöltner, G., Ἀλεξανδράκης, Α., Philosophie Dionysienne , χ. τ., 1995 9. Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, «Οἱ πολιτειακὲς ἀντιλήψεις τοῦ ἔργου τοῦ Εὐριπίδου», Ἀττικὸν φῶς, 19/2/1994 10. Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, «Ὁ βιούμενος ἱστορικὸς χρόνος καὶ ἡ παρουσία τῆς προσωπικότητας μέσα στὸ ἱστορικὸ γίγνεσθαι», στό: Πρακτικὰ τοῦ συμποσίου “Παπαφλέσσας. Διακόσια χρόνια ἀπὸ τὴ γέννησή του (1788-1988)”, Ἡ ἐλευθερία ὡς θυσία, Καλαμάτα, 1991, σσ. 24-28 11. Μουτσόπουλος, Εὐάγγελος, Νιάρχος, Κωνσταντῖνος Γ., Μαρκάκης, Μανώλης, Κούτρας, Δημήτριος Ν., Τουρλίδης, Γεώργιος Ἀθ., Κουμάκης, Γεώργιος Χ., Σταυρόπουλος, Θεόδωρος Γ., Μάνος, Ἀνδρέας, Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, Σπαντίδου, Κωνσταντίνα, Γεώργας, Δημήτριος, Ἠλιόπουλος, Κ. Γ., Οἱ ἀξίες. Παράδοση καὶ δημιουργία . Τρία συμπόσια τοῦ διεπιστημονικοῦ μεταπτυχιακοῦ σεμιναρίου στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν, Ἀθήνα, Δημοσιεύματα τῆς Ἑταιρείας Φιλοσοφικῶν Μελετῶν, 1991, 191 σ. 12. Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, « Ἠθικὴ ποιότητα ζωῆς καὶ τεχνοκρατία», στό: Οἱ ἀξίες. Παράδοση καὶ δημιουργία, Ἀθήνα, Δημοσιεύματα τῆς Ἑταιρείας Φιλοσοφικῶν Μελετῶν, 1991, σσ. 96-100 13. Μεταλληνός, Γεώργιος Δ., Μουτσόπουλος, Εὐάγγελος, Νιάρχος, Κωνσταντῖνος Γ., Τουρλίδης, Γεώργιος Ἀθ., Χριστόπουλος, Παναγιώτης Φ., Κούκκου, Ἑλένη Ε., Μάνος, Ἀνδρέας, Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, Γεωργοῦντζος, Παναγιώτης Κ., Νικολόπουλος, Φίλιππος, Μπουροδῆμος, Εὐστάθιος Λ., Ρακιντζῆς, Ἐμμανουὴλ Τ., Σπαντίδου, Κωνσταντίνα, Χρυσόστομος, μητροπολίτης Μεσσηνίας, Δέδες, Χ. Γ., Mbae, Justus, Λίτσας, Φώτιος Κ., Πρακτικὰ τοῦ συμποσίου “Παπαφλέσσας. Διακόσια χρόνια ἀπὸ τὴ γέννησή του (1788-1988)” , Ἡ ἐλευθερία ὡς θυσία, Ἀθήνα, Ἑλληνικὴ Ἑταιρεία Φιλοσοφικῶν Μελετῶν, 1991, 156 σ. 14. Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, «Ἱστοριογραφία καὶ ἐθνικὴ συνείδηση. Δια-χρονικὴ καὶ συγ-χρονικὴ προβληματική», στό: Φιλοσοφικὸ Συνέδριο, Παράδοση καὶ δημιουργία, Ναύπλιο 15. Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, «Κοινοτικὴ ἀλληλεγγύη: Νόημα καὶ περιεχόμενο», στό: Ἐπιστημονικὸ Συνέδριο, Ἑλλὰς καὶ λοιπὴ Εὐρώπη, Μεσσήνη 16. Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα, «Ἡ ἐθνικὴ συνείδηση στὸ ἱστορικὸ γίγνεσθαι», στό: Ἐπιστημονικὸ Συνέδριο, Ἡ ἱστορικὴ συνείδηση ὡς συνείδηση τῆς Ἱστορίας τοῦ Ἑλληνισμοῦ, Μεσσήνη

ΓΙΑΝΝΗ ΤΖΑΒΑΡΑ

Ελληνική φιλοσοφική αρθρογραφία (1971-σήμερα)

Αριστοτέλης ο Σταγιρίτης (384-322 π.Χ.)

1996

• Δημήτριος Ν. Κούτρας (Επιμ.): Η αριστοτελική ηθική και οι επιδράσεις της. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου Αριστοτελικής Φιλοσοφίας. Αθ. 1996. [Συντομογραφικά: Η αριστοτελική ηθική (1996)]

  Παλαμιώτου, Κωνσταντίνα: «Η αριστοτελική επίδραση επί της Χριστιανικής διανοήσεως στη θεώρηση της ψυχής ως φορέας της ηθικής ευθύνης». Στο: Η αριστοτελική ηθική (1996), 260-267.

1998

• Δ. Ν. Κούτρας (Επιμ.), Οι νέοι και η πολιτική. Κείμενα πολιτικής φιλοσοφίας. «Τυπωθήτω – Γ. Δαρδανός», Αθ. 1998. [Συντομογραφικά: Οι νέοι και η πολιτική (1998)].

Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κ.: «Από την ηθική αρετή ως προαιρετικήν έξιν κατ’ Αριστοτέλη στη σταδιακή ανάπτυξη της ηθικότητος κατά L. Kohlberg». Στο: Οι νέοι και η πολιτική (1998), 207-219.

ΓΙΑΝΝΗ ΤΖΑΒΑΡΑ

Ελληνική Φιλοσοφική Αρθρογραφία 2000-2009

2000

• Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία: Νεοελληνική Φιλοσοφία. Επιμ. Κωνσταντίνος Βουδούρης. «Ελληνικά Γράμματα», Αθ. 2000 [Συντομογραφικά: Νεοελληνική Φιλοσοφία (2000)].
• Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα: «Η έλλογη γνώση στη φιλοσοφία του Θ. Καΐρη». Στο: Νεοελληνική Φιλοσοφία (2000), 221-233.

2004

• Μαραγγιανού, Ευαγγελία (Επιμ.): Φιλοσοφίας αγώνισμα. Μελέτες προς τιμήν του καθηγητού Κωνσταντίνου Βουδούρη. Αθ. 2004 [Συντομογραφικά: Φιλοσοφίας αγώνισμα (2004)].
• Παλαμιώτου-Θωμαΐδου, Κωνσταντίνα: «Η ‘διαχείριση των κρίσεων ηθικής’ υπό μορφή εταιρειών κατευθύνσεως της κοινής γνώμης». Στο: Φιλοσοφίας αγώνισμα (2004), 396-404.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ:

-Τακτικό μέλος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας

-Ιδρυτικό μέλος και ταμίας (1992-2000) της Ελληνικής Εταιρείας Φιλοσοφικών μελετών

-Επιστημονική βοηθός στην επιμέλεια ύλης της επιστημονικής επετηρίδας της Ελληνικής Εταιρείας Φιλοσοφικών Μελετών ''Διοτίμα'' (1985-1999)

-Ιδρυτικό και τακτικό μέλος της διαρκούς οργανωτικής επιτροπής του Διεπιστημονικού Σεμιναρίου Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών στο πλαίσιο δραστηριοτήτων του Πνευματικού Κέντρου Δήμου Αθηναίων

-Έφορος επί θεμάτων γενικής παιδείας και φιλοσοφίας του Συνδέσμου Επιστημονικού Προβληματισμού

-Μέλος της επιστημονικής επιτροπής κρίσεως του περιοδικού του Συνδέσμου Επιστημονικού Προβληματισμού ''Διεπιστημονική Επιθεώρηση''

-Σύμβουλος επί θεμάτων αρχαιογνωσίας και ελληνικής φιλοσοφίας της Διεθνούς Οργάνωσης Βιοπολιτικής

-Σύμβουλος επί θεμάτων φιλολογίας και φιλοσοφίας του Πρακτορείου Πνευματικής Συνεργασίας και συνεργάτιδα της εφημερίδας ''Νουμάς''

-Γενική Γραμματέας (1994-2000)της Εταιρείας Αριστοτελικών Μελετών ''Το Λύκειον''

-Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Επιστημονικής Μελέτης Εθνικών Θεμάτων ''Αχιλλεύς''

-Σύμβουλος επί θεμάτων Φιλοσοφίας, Παιδείας και Αρχαιογνωσίας στο Πρόγραμμα Heptapolis

- Ειδική Γραμματεύς του Δ.Σ. του Πνευματικού Σωματείου "ΟΛΥΜΠΟΣ"

- Αντιπρόεδρος της "Προμάχου Αθηνάς" , γραφείου της Ελληνοαμερικανικής Εκπ/κής Προοδευτικής Οργάνωσης των Ahepans  "Θυγατέρες της Πηνελόπης"

Επικαιροποιούμενα Κοσμολογικά Πρότυπα της Φιλοσοφίας των Προσωκρατικών Η αναζήτηση της προέλευσης του κόσμου και η ερευνητική διείσδυση στη θεμελιώδη δομή του - κεντρικό ζητούμενο της προσωκρατικής διανόησης, γοητεύει σήμερα τόσο ως μία αρχαιολογία της φιλοσοφικής διανόησης όσο και ως μία επικαιροποιούμενη στροφή προς τον διεπιστημονικό-ολιστικό τρόπο διαπραγμάτευσης των θεωρητικών προβλημάτων μακριά από τους σκοπέλους του ανταγωνισμού και της αναλυτικής μεθόδου. Τους τρεις τελευταίους αιώνες, η δυτική επιστημονική διανόηση είχε ως βασικό χαρακτηριστικό της την ανάλυση. Ωστόσο υπάρχουν ζητήματα, τα οποία κυρίως αφορούν σε κοσμολογικής ή οντολογικής τάξης διερευνήσεις, εξεταζόμενα, σήμερα πλέον, με κατάλληλη διάταξη όλων των μερών που τα απαρτίζουν.
Η σύγχρονη θεωρία για τα συστήματα πολυπλοκότητας απαντά σε αιτήματα αιώνων με έναν τρόπο, που προσεγγίζει - κυρίως λόγω του διεπιστημονικού χαρακτήρα του, σε πολλά σημεία τις προσωκρατικές κοσμολογικές παρατηρήσεις. Λόγου χάρη, στο κεντρικό ερώτημα: "Τι είναι ζωή;" η προτεινόμενη απάντηση πως πρόκειται για μια διάταξη ατόμων της ύλης, κατάλληλη - δηλαδή με πολύπλοκο τρόπο, βρίσκεται σε συνάφεια προς τον υλοζωισμό των Μιλησίων. Ο David Bohm, στο έργο του "Ολότητα και συνεπαγόμενη τάξη", κρίνοντας πως υπάρχουν ορισμένα προβλήματα, που έχουν χαρακτήρα συνθετικό, αναπτύσσει μία ολιστική φυσική, όπου σημειώνει σχετικώς με το περί ζωής ερώτημα: "Από μια άποψη μπορεί να θεωρηθεί ότι η ζωή ανήκει σε μια ολότητα". Δύο είναι οι παράμετροι που διακρίνουν τα έμβια συστήματα, για τη σύγχρονη επιστήμη: η πολυπλοκότητα και η οργάνωση, στοιχεία που ερεύνησαν οι Προσωκρατικοί. Aν και ο Ο. Gigon δέχεται ότι η φιλοσοφία αρχίζει με τον Ησίοδο, εμείς συμφωνώντας με την άποψη των Zeller, Guthrie, Barnes, δεν θα συμπεριλάβουμε στην εισήγησή μας την πρώιμη αρχαϊκή διανόηση των Ορφικών, του Ησιόδου, του Ομήρου και του Φερεκύδη, που απηχούν μυθικές προσεγγίσεις ούτε τα εμπειρικής προέλευσης και πρακτικής σκοπιμότητας επιτεύγματα των επτά σοφών. Οι Προσωκρατικοί πρώτοι, ασχολήθηκαν ως φιλόσοφοι ερευνητές με τις "αρχές των όντων", τις θεώρησαν υλοζωικές και μάλιστα επεσήμαναν ότι εκείνο από το οποίο κατά πρώτον ένα πράγμα λαμβάνει ύπαρξη, αυτό από το οποίο όλα τα όντα προέρχονται, η ουσία η οποία υπόκειται, ασχέτως της μεταβολής των γνωρισμάτων της, είναι η αρχή και το στοιχείο όλων των όντων. Ως τέτοιο ουσιώδες στοιχείο ζωής, μεταβλητό και κοινό σε όλα τα όντα, ο πρώτος των Μιλησίων, ο Θαλής, θεώρησε το νερό. Κατά την δοξογραφική παράδοση, μαθητής του Θαλή ήταν ο Αναξίμανδρος. Κατά τον Αναξίμανδρο ο κόσμος είναι γεωκεντρικός και ομόκεντρες αλλεπάλληλες σφαίρες διάτρητες από οπές επιτρέπουν την διέλευση του φωτός - ασθενούς ή ισχυρού πύρινου, που εμείς το αντιλαμβανόμαστε ως φως των αστέρων, της σελήνης και του ηλίου. Στο μοναδικό διασωθέν από τον Σιμπλίκιο απόσπασμα του έργου "Περί φύσεως" του Αναξίμανδρου (Φυσικών δόξαι, 24,31), οι αποδιδόμενες σε αυτόν απόψεις είναι ότι θέτει ως αρχή των πάντων - ως περιβάλλον και κινητήρια δύναμη - το άπειρο, ως μία, χωρίς πέρας, χωροχρονική υλοζωική μάζα, ομογενή υποδομή, φυσική και μεταφυσική βάση των πάντων. Από αυτό το απροσδιόριστο άπειρο ο μαθητής του Αναξίμανδρου, Αναξιμένης, οδηγήθηκε στη σύλληψη της έννοιας του άπειρου αέρα από τον οποίο δια της πύκνωσης και της μάνωσης προέρχονται τα πάντα. Τα σύμπαντα του Αναξιμένη είναι άπειρα προεκτείνοντας κατ' αυτό τη διδασκαλία του Αναξίμανδρου για άπειρους κόσμους. Μία επίσης σημαντική παρατήρηση είναι ότι το σύμπαν, κατά τον Αναξίμανδρο, είναι θνητό και οι κόσμοι που το αποτελούν υπόκεινται σε φθορά. Υφίστανται δηλαδή το τίμημα της ύβρης ευρισκόμενοι υπό την εξουσία της δίκης. Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η άποψή του για τον όρο ψυχή ως προερχόμενο εκ του ψύχω, ως πνεύμα, δηλαδή αέρας. Ο Αναξιμένης επίσης, επεκτείνοντας την παρατήρησή του για την ανθρώπινη ψυχή, στον κόσμο, αντιλήφθηκε αυτόν ως έμψυχο, του οποίου η κανονικότητα οφείλεται στον έμψυχο, άπειρο αέρα που περιβάλλει, ρυθμίζει και κυβερνά τον κόσμο. Πρόκειται για τρεις καθαρώς υλοζωικές τοποθετήσεις επί της κοσμολογίας. Άλλωστε οι Προσωκρατικοί διερεύνησαν τα βασικά κοσμολογικά ερωτήματα, τα οποία και σήμερα απαιτούν νέες απαντήσεις - κυρίως από τις φυσικές επιστήμες, και τα οποία υπόκεινται του ενός - ουσιαστικού για τη σχεδίαση, εκ μέρους των φυσικών, κοσμολογικών προτύπων, αρχικού ερωτήματος: το αν κάποια χρονική στιγμή το σύμπαν δημιουργήθηκε. Τα επί μέρους κοσμολογικά ερωτήματα συνοψίζονται σε τέσσερα: Ποιας υφής είναι η οργάνωση του σύμπαντος; Πώς προέκυψε το σύμπαν; Από τι αποτελείται το σύμπαν; Γιατί και πώς λειτουργούν οι φυσικοί νόμοι; Όπως άλλωστε έχει διατυπωθεί: "επιστήμη είναι ο ελληνικός τρόπος συλλογισμού πάνω στον κόσμο". Η νεοκαντιανή επίσης άποψη του Rickert, νωρίς ήδη κατέδειξε πως όσο είναι αληθές ότι η σύγχρονη φιλοσοφία πρέπει να κινείται παράλληλα προς τις ανακαλύψεις της φυσικής, άλλο τόσο είναι αληθές και το ότι κάθε φυσικής προηγείται η φιλοσοφική σύλληψη μιας κάθε φορά νέας ή ανανεούμενης "υπόθεσης εργασίας". Ο ίδιος ο Max Plank υπερθεματίζει άλλωστε: "Δεν υπάρχει φυσική χωρίς κάποια δόση μεταφυσικής." Ενδεικτικές είναι εν προκειμένω οι ερωτήσεις του R. Omnes: "Ο ιερός Αυγουστίνος έθετε ήδη το ερώτημα, τι να απαντήσουμε σε εκείνους, που ρωτούν τι έκανε ο Θεός πριν από τη δημιουργία; Τι θα απαντήσουμε σε εκείνους που ρωτούν τι ήταν το σύμπαν πριν από το χρόνο μηδέν; Ήταν άπειρα συνεσταλμένο προ του να διασταλεί; Δε γνωρίζουμε τίποτα. Πράγματι, καθώς τίποτα από εκείνο, που ίσως προηγήθηκε από το χρόνο μηδέν, δεν μπόρεσε να αντέξει στις συνθήκες αυτής της περιόδου, δεν θα μπορέσουμε ίσως να μάθουμε ποτέ τίποτα". Σήμερα η επικρατούσα σχολή της κοσμολογίας είναι εκείνη που υποστηρίζει ότι πριν από δισεκατομμύρια χρόνια συνέβη μια έκρηξη μιας σημειακής ιδιομορφίας με άπειρη ύλη, που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του σύμπαντος. Υπάρχουν όμως και αντιρρήσεις για την εκδοχή αυτή. Όπως η θέση πως έχουμε να κάνουμε με τη γενίκευση ενός μερικού πιθανώς φαινομένου - διαστολή, τάξης κοσμολογικής - προκειμένου για το προσιτό σε εμάς μέρος του σύμπαντος, επί ολόκληρου του σύμπαντος. Αντιλαμβανόμαστε πως πλέον έχουμε να κάνουμε με "φιλοσοφικά προαπαιτούμενα". Mετά την καταστροφή της Μιλήτου από τους Πέρσες το 499π.Χ., στα νέα κέντρα φιλοσοφικής αναζήτησης παρατηρήθηκε η ενδιαφέρουσα μεθοδολογική στροφή από την εμπειρική θεμελίωση και τεκμηρίωση των Μιλησίων επί της αρχικής ουσίας των όντων, ως πυρήνα της κοσμολογίας - στης οποίας την περιφέρεια κινούνται και πρότυπα κοσμοειδώλων βεβαίως, σε άλλου είδους προβλήματα - όπως: η αλλαγή του όντος και μη όντος, η ηρεμία και η κίνηση, η γένεση και η φθορά, η πρώτη κινητήρια αιτία, των οντολόγων του "είναι" αλλά και των υποστηρικτών του δυναμικού "γίγνεσθαι". Στον Ξενοφάνη για παράδειγμα ανιχνεύουμε αρχικά την άποψη ότι ο κόσμος ως ολότης - σύμπαν, είναι αγέννητος, ωστόσο υφίσταται στο πλαίσιο της προσιτής σε εμάς λειτουργίας του η διαδικασία γενέσεως και φθοράς. Επίσης ο ίδιος θεώρησε ως αρχή του κόσμου μας - ενός από τους άπειρους κόσμους του Αναξίμανδρου, τη διαρκώς επεκτεινόμενη προς το άπειρο γη. Ο Ξενοφάνης θεωρεί πως τα πάντα είναι εν, που ως δυνατός θεός μένει ακίνητος και απόλυτα ισορροπημένος στο κέντρο του κόσμου, αλλά οι μεταλλαγές όλων των πραγμάτων προέρχονται από την αφετηρία κάθε γενέσεως και το τέρμα κάθε φθοράς, τη γη. Τα σύγχρονα κοσμολογικά πρότυπα της φυσικής, έχοντας ως αντικείμενό τους ένα "οριακό πεδίο", όπου τα παρατηρησιακά δεδομένα είναι είτε ανύπαρκτα είτε ελάχιστα, επιχειρούν μια θεωρητική προσέγγιση του σύμπαντος ή του κόσμου μας. Ποιες αναλογίες βρίσκουμε να υπάρχουν σε αυτές τις θεωρίες με την προσωκρατική ερευνητική διάθεση; Τις θέτουμε περισσότερο ως ερωτήματα που τίθενται, χωρίς να έχουν απαντηθεί εισέτι τελεσιδίκως. Το σύμπαν είναι στάσιμο ή διαστέλλεται; Τα νευτώνεια πρότυπα αποδέχονταν την ισότροπη και ομογενή κατανομή της ύλης στο σύμπαν ενώ ταυτόχρονα το θεωρούσαν στάσιμο. Σήμερα κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Το επικρατέστερο κοσμολογικό πρότυπο, αυτό των Friedmann-Lemaitre, αποδέχεται ένα διαστελλόμενο σύμπαν, που όπως είδαμε σπερματικώς αναλογεί στην ξενοφάνεια αντίληψη περί διαστολής επ' άπειρον του δικού μας κόσμου. Πώς ορίζεται όμως το άπειρο; Για τον Αναξίμανδρο πρόκειται περισσότερο για μια χωρίς πέρας χωροχρονική-υλοζωική μάζα, η οποία υφίσταται ως αδιάρθρωτη ομογενής υποδομή και γενετική βάση των πάντων. Η γνωστή αριστοτελική ερμηνεία του χωρικώς απείρου παρουσιάζεται για πρώτη φορά από το "λογικό θεμελιωτή" του ελεατισμού Ζήνωνα, ο οποίος άσκησε πολεμική κατά της κοσμολογίας των Μιλησίων, ιδίως κατά της ιδέας της κινητικότητας του σύμπαντος. Σήμερα οι φυσικοί ερευνούν αν η μαθηματική διαπίστωση ότι υπάρχουν περισσότερα από ένα είδη απείρου - υπάρχει δηλαδή η απειρία όσων χαρακτηρίζουμε με τους ακέραιους αλλά και μία μεγαλύτερη, όσων δεν επαρκούν όλοι οι ακέραιοι μαζί για να χαρακτηριστούν, αν λοιπόν η μαθηματική σύλληψη, λόγου χάρη, μιας περιμέτρου που έχει άπειρο μήκος και που δύναται να περικλείει μια επιφάνεια με πεπερασμένο εμβαδό, θα μπορούσε να βοηθήσει τα κοσμολογικά ερωτήματα: Το σύμπαν έχει άπειρο μέγεθος; Ένα διαστελλόμενο άπειρο σύμπαν μέσα σε τι διαστέλλεται; Η "χελώνα", από τα παράδοξα του Ζήνωνα, μας δίδαξε ωστόσο πως το άπειρο μπορεί να αυξηθεί ποσοτικά και να έχει το ίδιο μέγεθος. Εδώ ερχόμαστε και στην έννοια της χωροχρονικής συνέχειας. Η ιδέα ενός σύμπαντος διαστελλομένου συμφωνεί προς τις σύγχρονες αντιλήψεις για τη φύση του χώρου, του χρόνου και της κίνησης. Για παράδειγμα η ελαστικότητα του χρόνου μπορεί να αποδειχθεί με ρολόγια που κινούνται με μεγάλες ταχύτητες. "Ο χρόνος τρέχει γρηγορότερα σε ένα περιβάλλον χωρίς βαρύτητα παρά στην επιφάνεια της Γης" αλλά και "η κάμψη που προκαλεί η βαρύτητα του Ήλιου στις φωτεινές ακτίνες που έρχονται από μακρινά άστρα και περνούν σε μικρή απόσταση από την επιφάνειά του μπορεί να ελεγχθεί". Οι ιδέες για εύκαμπτο χωροχρόνο σήμερα είναι αποδεκτές. Ποια υπήρξε όμως η εξέλιξη αυτής της θεώρησης; Ο Μέλισσος ο Σάμιος, σύγχρονος του Ζήνωνα, κατέδειξε την αδυναμία προέλευσης του όντος από το μη ον, προσδίδοντας έτσι στο ον χαρακτήρα χωροχρονικώς άπειρο. Ο ίδιος τοποθετήθηκε κατά της συνθετικής περί στοιχείων θεωρίας των Ατομικών. Με βάση άλλωστε τη θεωρία του Λεύκιππου και του Δημόκριτου, που υπήρξε η γενική πεποίθηση, την οποία η σωματιδιακή θεωρία της ύλης εκφράζει, ότι δηλαδή η γνωστή αλυσίδα της ύλης πρέπει να έχει ένα τέλος, φτάσαμε στα στοιχειώδη σωμάτια (κουάρκς), τους δομικούς λίθους όλων των μορφών της ύλης. Ο Ηράκλειτος ωστόσο είχε ήδη αποφανθεί: "αρμονίη αφανής φανερής κρείττων". Ο ίδιος υποστηρίζοντας ωστόσο την αστάθεια και την αέναη κίνηση των αντίθετων υπήρξε ο θεμελιωτής μιας άλλης πηγής έμπνευσης: της ενότητας των αντίθετων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο ιδιόμορφος κοσμολογικός πλουραλισμός του Ηράκλειτου ο οποίος στο στατικό "είναι" αντέταξε ένα διαρκές "γίγνεσθαι" έκφραση του οποίου αποτελεί η συνεχής ροή που δημιουργείται από τη διαλεκτική τίρβωση μεταξύ αντίθετων, που συνεπάγεται την αστάθεια και την αέναη κίνηση. Ωστόσο ο Ηράκλειτος διέκρινε την επιφανειακή από την πραγματική ενότητα. Αν τα αντίθετα καθ' οιονδήποτε τρόπο σχετίζονται, τότε η συνέχειά τους αν θεωρηθεί ως προς τη διάκρισή τους είναι πολλότητα, αν θεωρηθεί ως προς τη σύνδεσή τους είναι ενότητα. Η αδιάκοπη μεταβολή των τεσσάρων κοσμικών στοιχείων, όπου κυριαρχεί το πυρ υπερβαίνεται με την αφανή αρμονία την οποία έχει τη δυνατότητα να δει ο θεός, που βλέπει έτσι συνθετικά τα πράγματα. Η ροή που προκαλείται και διέπεται από τη συνεχή αλλοίωση των στοιχείων ως αποτέλεσμα της αντίθεσης, υπόκειται σε αρμονική τάξη. Ο πλουραλισμός του Ηράκλειτου ανανεώθηκε από την πλουραλιστική διδασκαλία των Ατομικών και από την αξιοποίησή της από τον Εμπεδοκλή - με τη θεωρία των τεσσάρων ριζωμάτων, και από τον Αναξαγόρα, ο οποίος συνδύασε τον ελεατικό μονισμό με τον πλουραλισμό του Εμπεδοκλή. Οι ιδιαίτερες κβαντικές ιδιότητες της ύλης έχουν σήμερα στρέψει ορισμένους φυσικούς προς την αντίληψη πως δεν υφίστανται στοιχειώδη σωμάτια αλλά ότι στην πραγματικότητα κάθε υποπυρηνικό σωματίδιο σχετίζεται με όλα τα άλλα. Κανένα από αυτά δεν είναι στοιχειώδες ή πρωταρχικό αλλά το καθένα περιέχει κάτι από την ταυτότητα όλων των άλλων. "Εκ πάντων εν και εξ ενός πάντα" υπενθυμίζουμε το του Ηράκλειτου απόσπασμα. Υπάρχει λοιπόν το κενό, όπως θεώρησαν οι Ατομικοί και συνεπώς η φαινομενική ασυνέχεια αιτιολογεί τη γένεση και τη φθορά ή μήπως ο κόσμος είναι αγέννητος αλλά η γένεση και η φθορά υφίστανται στο πλαίσιο της προσιτής σε εμάς λειτουργίας του κατά τον Ξενοφάνη; Πρόκειται δηλαδή για ένα υποκβαντικό επίπεδο οργάνωσης της ύλης που αιτιολογεί την ασυνέχεια μέσα στη συνέχεια, όπως το πληθωριστικό κοσμολογικό πρότυπο ενός χαώδους κοσμολογικού πληθωρισμού προτείνει; Από τη συνολική προσωκρατική διανόηση εστιάσαμε σήμερα ιδιαιτέρως την προσοχή μας στο καιρικό εκείνο σημείο της κατά το οποίο ο άνθρωπος απέβαλλε τη μυθική δικαιολόγηση του κόσμου της ανάγκης, που τον είχε οδηγήσει στη μυθολογική αιτίαση της πραγματικότητας. Η συνείδηση του ανθρώπου εντεύθεν θεωρεί τα αντικείμενα καθαυτά, προβαίνει η ίδια στην αφαιρετική σκοποθεσία, "θεωρίης είνεκεν", των προβλημάτων που έχει ως αποτελέσματα η απομάκρυνσή της από το "βασίλειο της αναγκαιότητος". Η απελευθέρωση αυτή της συνείδησης από πρακτικούς σκοπούς θεμελιώνει το φιλοσοφικώς διανοείσθαι. Στην εποχή μας είναι αληθές ότι η ενοποίηση όλων των νόμων της φυσικής στο πλαίσιο μιας μεγάλης θεωρίας - θεωρίας του ενιαίου πεδίου, που ξεκίνησε από τον Einstein δεν έχει εισέτι ολοκληρωθεί. Ωστόσο με το να ερμηνεύει ή να επιχειρεί να ερμηνεύσει η κοσμολογία το σύμπαν συνολικώς - και όχι μόνο το προσιτό σε εμάς τμήμα του, βαδίζει τον δρόμο των πρώτων φιλοσόφων: γενικεύει δεδομένα ενός πεπερασμένου τμήματος του σύμπαντος θεωρώντας δεδομένη την ομοιογένεια και την ισοτροπία κατανομής της ύλης του. "Εν παντί παντός μοίρα ένεστι" (Β11), κατά τον Αναξαγόρα. Αυτό και θεμιτό και γοητευτικό είναι, αφού άλλωστε, "πάντα γαρ φρόνησιν έχειν και νώματος άισαν", κατά τον Εμπεδοκλή, δηλαδή "τα πάντα έχουν αντίληψη και μερίδιο στον στοχασμό". Πιστεύουμε ότι ο σύγχρονος φιλοσοφικός λόγος εν όψει της νέας χιλιετίας πολλά έχει να ερανιστεί και πάλι από τις αρχαιοελληνικές πηγές του, ώστε να επιτύχει εκτός των άλλων μία διαφορετική θέαση του πραγματικού: να επιχειρήσει δηλαδή δίπλα στην μοναδική αξία της ανθρώπινης προσωπικότητος, όπως αυτή αναδείχθηκε από τη φιλοσοφία των κλασσικών χρόνων, να τοποθετήσει τον εξίσου αξιοσέβαστο κοσμοχώρο των Προσωκρατικών ως σύμπαν, ως πλανήτη, ως οικοσύστημα. Έτσι μόνον τοποθετώντας τον άνθρωπο και μέσα στην "υλοζωική" διάσταση της πραγματικότητος θα επιτύχει να τον δει με τα μάτια των Ιώνων φιλοσόφων, που μας άφησαν την παρακαταθήκη τους σε σπαράγματα αποσπασμάτων και μας μιλούν έως σήμερα αντικρίζοντας την αφρόεσσα αιγαιοπελαγίτικη αλμύρα από τις ακτές της Ιωνίας : "Εν παντί, παντός μοίρα ένεστι". Βιβλιογραφία/Σημειώσεις 1. Σχετικώς πβ. εργασίες Maxwell J.C. και Bollzmann L. 2. Αριστοτέλους Μετά τα Φυσικά, 983 b6 κ. εξ. 3. Αέτ. Ι,3,4 (D278): "...οίον η ψυχή...η ημετέρα αήρ ούσα συγκρατεί ημάς, και όλον τον κόσμον πνεύμα και αήρ περιέχει" 4. Early greek philosophy 5. Σχολή φιλοσόφων της Βάδης 6. L' Universe et ses metamorphoses 7. Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος, Μέλισσος ο Σάμιος, Παρμενίδης και Ζήνων οι Ελεάτες 8. Ηράκλειτος ο Εφέσιος, Λεύκιππος και Δημόκριτος, Εμπεδοκλής ο Ακραγαντινός, Αναξαγόρας, Πρωταγόρας ο Αβδηρίτης, Πρόδικος ο Κείος, Ιππίας ο Ηλείος, Γοργίας ο Λεοντίνος 9. Γαληνός, Doxogr. Gr. 607, 17: απ. 21Α35 "Ξενοφάνην περί πάντων ηπορηκότα, δογματίσαντα δε μόνον το είναι πάντα εν και τούτον υπάρχειν θεόν", απ. Β25 "αλλ'απάνευθε πόνοιο νόου φρενί πάντα κραδαίνει (θεός)", απ.Β27 "εκ γαίης γαρ πάντα και ες γην πάντα τέλευτα". 10. χωρίς προνομιούχο κατεύθυνση 11. ίδια σε όλα τα σημεία του χώρου 12. Bondi H. Cosmology. Cambridge Univ. Press, 1968, σσ.75 κ.εξ. 13. Freudental G. The theory of opposities and the ordered universe. Physics and metaphysics in Anaximander, Phronesis. Τόμος ΧΧΧ 1 (Νο 3), 1986, σσ.198, 208-209, 226-227 14. Αριστοτέλους Φυσικά, 203 b7: "...του δε απείρου ουκ έστιν αρχή είη γαρ αν αυτού πέρας...αρχή...αυτή των άλλων είναι δοκεί και περιέχειν άπαντα και πάντα κυβερνά". 15. Μουτσόπουλος Ε. Οι φιλόσοφοι του Αιγαίου. Ίδρυμα Αιγαίου, 1991 16. Gardner M. Άλεφ μηδέν και μηδέν άλεφ. Το πανηγύρι των μαθηματικών. Εκδόσεις Τροχαλία, 1986 17. Barnes J. The presocratic philosophers. σσ. 267: "The ancients regarded this as an unaswerable dilema; its absurdity lies in the fact that the progress of Achilles is calculated on units with stoppage between, while it is in fact continuous.Tolstoy (War and Peace, bk 12, chXXII) agreed with Aristotle". 18. Davies P. God and the new physics. J.M. Dent and Sons, Newcastle University, 1983 19. οπ. π. 20. Bουδούρης Κ. Μέλισσος ο Σάμιος. Αθήνα 1979 21. Αέτ. Γ7,27: "Το εν και παν (θεός έστιν), και μόνον αΐδιον και άπειρον το εν". 22. Μόρια, άτομα, ηλεκτρόνια, πυρήνες, πρωτόνια, νετρόνια 23. Davies P. Ένθ' αν. Συναφής Ελληνική Βιβλιογραφία 1. Βουδούρης Κ. Προσωκρατική φιλοσοφία. 2η Έκδοση. Αθήνα (1980) 1992 2. Βουδούρης Κ. Προσωκρατική και πολιτική φιλοσοφία. Εκδόσεις Ιωνία, Αθήνα 1988 3. Βουδούρης Κ. Ιωνική φιλοσοφία. (Διεθνές Συνέδριο Ελληνικής Φιλοσοφίας, Σάμος 1988) Διεθνής Ετ		αιρεία Ελληνικής Φιλοσοφίας, Αθήνα 1990 4. Μουτσόπουλος Ε. Η προσωκρατική διανόηση. Από του μύθου εις τον λόγον. Εκδόσεις Γρηγόρης, Αθήνα 1978