Οι μύθοι στο πλατωνικό έργο δεν αντιπροσωπεύουν βεβαίως αυτούς της Ελληνικής μυθολογίας.
Πρόκειται για έντεχνους μύθους δηλαδή λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά δημιουργήματα, προϊόντα συνειδητής δημιουργικής δραστηριότητος σε αντιδιαστολή προς τη συλλογική και αρχετυπική μυθοπλασία των Ελληνικών μύθων εν γένει.
Οι πλατωνικοί μύθοι συνυφαίνονται προς την πλατωνική φιλοσοφία και εμπεριέχουν τις ιδέες του Φιλοσόφου. Ο όρος μύθος στο έργο του Πλάτωνος είναι πολύσημος: εκ πρώτης όψεως αντιδιαστέλλεται προς τον πραγματικό λόγο, είναι δηλαδή ψευδής λόγος. Ωστόσο σε μια δεύτερη θεώρηση και παραμένοντας λόγος φαντασιακός εγκλείει στον πυρήνα του την αλήθεια.
Η αντιδιαστολή μύθου και λόγου υπερβαίνεται ορισμένες φορές, όταν ο λόγος καθίσταται ερμηνευτικός ενός μύθου και επιχειρεί να αναδείξει το υπερπραγματικό.
Στον πρώιμο Πλάτωνα βρίσκουμε την παράλληλη πορεία μύθου και λόγου με την λειτουργία του μύθου στο επίπεδο της υφολογικής προσθήκης.
Στα έργα της ακμής οι μύθοι τοποθετούνται στο τέλος τους και εκφράζουν την πλατωνική κοσμοθεωρία, όπως συμβαίνει ήδη στον Γοργία και αργότερα στον Φαίδωνα ή στην Πολιτεία.
Άλλη κατηγορία αποτελούν οι μύθοι-αλληγορικές εικόνες της πλατωνικής θεωρίας, όπως:
στον Πολιτικό για την Φιλοσοφία της Ιστορίας, στον Τίμαιο για την Φιλοσοφία της Φύσεως, στους Νόμους για την Φιλοσοφία του Πολιτισμού.
Η ΥΦΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝΙΚΩΝ ΜΥΘΩΝ
Ο Πλάτων επιλέγει ένα εντελώς προσωπικό ύφος, που σκιαγραφείται ως ανθρωπομορφικό ως προς τα εκφραστικά μέσα και ως αρχαϊκό και μυστηριακό ως προς τη γλώσσα .
Η μορφή των μύθων αντιστοιχεί μάλιστα προς το περιεχόμενό τους:για παράδειγμα στον μύθο του Φαίδωνος κυριαρχεί η ορφικής τάξεως έννοια της κάθαρσης ή στον τελικό μύθο της Πολιτείας, που υπάρχει συνύφανση φιλοσοφικού και θρησκευτικού λόγου καθώς συνυφαίνεται η δικαιοσύνη με την καθαρότητα. Κοινό χαρακτηριστικό των εσχατολογικών μύθων είναι η πλατωνική διδασκαλία για την αθανασία της ψυχής με παραστατικές παραβολές, όπως ήταν ο λόγος της Διοτίμας στο πλατωνικό Συμπόσιο, ο δεύτερος λόγος του Σωκράτους στον Φαίδρο, η εικόνα του σπηλαίου στην Πολιτεία, που έχουν ως κοινό τους θέμα τον πλατωνικό έρωτα προς τον οποίο κατατείνει – κατά Πλάτωνα – η αληθής παιδεία και γνώση.
Η σχέση φιλοσοφίας και ποιήσεως στα πλατωνικά έργα δείχνει ότι ο φιλοσοφικός λόγος είναι πρωτίστως μεταφορικός αλλά και ότι ο ποιητικός λόγος θεμελιώνεται σε φιλοσοφικά προαπαιτούμενα.
Πρόκειται για έντεχνους μύθους δηλαδή λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά δημιουργήματα, προϊόντα συνειδητής δημιουργικής δραστηριότητος σε αντιδιαστολή προς τη συλλογική και αρχετυπική μυθοπλασία των Ελληνικών μύθων εν γένει.
Οι πλατωνικοί μύθοι συνυφαίνονται προς την πλατωνική φιλοσοφία και εμπεριέχουν τις ιδέες του Φιλοσόφου. Ο όρος μύθος στο έργο του Πλάτωνος είναι πολύσημος: εκ πρώτης όψεως αντιδιαστέλλεται προς τον πραγματικό λόγο, είναι δηλαδή ψευδής λόγος. Ωστόσο σε μια δεύτερη θεώρηση και παραμένοντας λόγος φαντασιακός εγκλείει στον πυρήνα του την αλήθεια.
Η αντιδιαστολή μύθου και λόγου υπερβαίνεται ορισμένες φορές, όταν ο λόγος καθίσταται ερμηνευτικός ενός μύθου και επιχειρεί να αναδείξει το υπερπραγματικό.
Στον πρώιμο Πλάτωνα βρίσκουμε την παράλληλη πορεία μύθου και λόγου με την λειτουργία του μύθου στο επίπεδο της υφολογικής προσθήκης.
Στα έργα της ακμής οι μύθοι τοποθετούνται στο τέλος τους και εκφράζουν την πλατωνική κοσμοθεωρία, όπως συμβαίνει ήδη στον Γοργία και αργότερα στον Φαίδωνα ή στην Πολιτεία.
Άλλη κατηγορία αποτελούν οι μύθοι-αλληγορικές εικόνες της πλατωνικής θεωρίας, όπως:
στον Πολιτικό για την Φιλοσοφία της Ιστορίας, στον Τίμαιο για την Φιλοσοφία της Φύσεως, στους Νόμους για την Φιλοσοφία του Πολιτισμού.
Η ΥΦΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΠΛΑΤΩΝΙΚΩΝ ΜΥΘΩΝ
Ο Πλάτων επιλέγει ένα εντελώς προσωπικό ύφος, που σκιαγραφείται ως ανθρωπομορφικό ως προς τα εκφραστικά μέσα και ως αρχαϊκό και μυστηριακό ως προς τη γλώσσα .
Η μορφή των μύθων αντιστοιχεί μάλιστα προς το περιεχόμενό τους:για παράδειγμα στον μύθο του Φαίδωνος κυριαρχεί η ορφικής τάξεως έννοια της κάθαρσης ή στον τελικό μύθο της Πολιτείας, που υπάρχει συνύφανση φιλοσοφικού και θρησκευτικού λόγου καθώς συνυφαίνεται η δικαιοσύνη με την καθαρότητα. Κοινό χαρακτηριστικό των εσχατολογικών μύθων είναι η πλατωνική διδασκαλία για την αθανασία της ψυχής με παραστατικές παραβολές, όπως ήταν ο λόγος της Διοτίμας στο πλατωνικό Συμπόσιο, ο δεύτερος λόγος του Σωκράτους στον Φαίδρο, η εικόνα του σπηλαίου στην Πολιτεία, που έχουν ως κοινό τους θέμα τον πλατωνικό έρωτα προς τον οποίο κατατείνει – κατά Πλάτωνα – η αληθής παιδεία και γνώση.
Η σχέση φιλοσοφίας και ποιήσεως στα πλατωνικά έργα δείχνει ότι ο φιλοσοφικός λόγος είναι πρωτίστως μεταφορικός αλλά και ότι ο ποιητικός λόγος θεμελιώνεται σε φιλοσοφικά προαπαιτούμενα.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου